NEWTIMES

Tam 100 yıldır Güney Kafkasya denildiğinde Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan`dan oluşan üç ülkeli bir coğrafi yapı aklımıza geliyor. Yine bu yüzyıllık süreçte söz konusu bölge bir dizi sorunlarla dünyanın siyasi gündemini işgal etmiştir. Bu sorunların önemli bir kısmını toprak ve sınır anlaşmazlıkları, sınır güvenliği, işgal, sınır çatışmaları gibi sıcak sorunlar oluşturmaktadır. Bu sorunların çözülememesinde küresel güçlerin ve bölgede kendi çıkarlarını savunan güçlerin dolaylı ve ya dolaysız müdahaleleri de etkilidir. Dolayısıyla bugün için Güney Kafkasya her an bölgesel ve uluslararası çapta ciddi sıkıntılara yol açabilecek bir dizi iç sorunlar barındıran bölge görünümündedir. Hatta Güney Kafkasya`nın dünya için büyük sorunlara yol açabilecek küçük bir coğrafya olduğunu da söyleyebiliriz.

Türkiye-Almanya ilişkilerinde gerilimin olduğu her kese malum. İki ülke birtakım konularla ilgili ortak tutum sergileyemiyor. Berlin, Ankara'yı insan hakları ihlallerinde bulunmakta suçluyor. Oysa, Ankara, Almanya'nın Türkiye aleyhine bozucu faaliyetler yürütenleri savunduğunu iddia ediyor. Net olarak Türkiye, FETÖ ve PKK'ya Alman resmi makamlarının imkanlar sunduğunu belirtiyor. Ayrıca, Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik konusunda da iki ülke arasında belirli görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Tüm söylenenlerin yanısıra, Berlin-Ankara ilişkilerinin gelişmesini zorunlu kılan diğer jeopolitik nedenler de var. Bu hususlar küresel ve bölgesel niteliktedir. Bu tür karmaşık durumda Türkiye Cumhurbaşkanı'nın Almanya ziyareti güncel konulardandır. Üstelik, Recep Tayyip Erdoğan'ın, Köln'de inşa edilen DİTİB Merkez Cami'nin açılış töreninde konuşma fırsatı doğdu. Bu konuşma fırsatı son birkaç yılda Erdoğan'ın Almanya'da konuşmasına engel olmağa çalışanlara gereken cevap niteliğindedir. Tüm bu hususlar doğrultusunda Türkiye Cumhurbaşkanı'nın Almanya ziyaretini jeopolitik bağlamda detaylı biçimde ele almak ilginç olabilir.

Ermenistan-Azerbaycan Yukarı Karabağ sorununun çözümünün ne denli güncel olduğunu ispatlamağa gerek yok. Tüm dünya bu konunun hassasiyetini anlamış durumda. Maaleesef, Ermenistan yönetimi, sorunun barışcıl yolla çözüme kavuşmasının önemini idrak etmekte bir hayli zorlanıyor. Özellikle, Nikol Paşinyan hükümeti sorunla ilgili zıt fikirler ifade etmektedir. Bu bağlamda medyada Vladimir Putin'in Bakü ziyareti ve ardından Duşanbe'de Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri devlet başkanları Zirvesi'nin düzenlenmesi birtakım güncel konuları gündeme getirdi. Siyaset yorumcuları, Rusya Cumhurbaşkanı'nın Bakü'de ciddi açıklamalar yapmasıyla Paşinyan'ın Duşanbe'de İlham Aliyev ile konuşmak için gayret etmesi arasında bir bağlantının olup olmadığını yorumlamağa çalışmaktalar. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Duşanbe'de Ermenistan Başbakanı'yla konuşmağa onay verdi. Ermeniler, bundan pek memnun oldular. Ermeniler, bazı konularla ilgili mutabakatın sağlanmasını ileri yönde atılan adım olarak değerlendiriyorlar. Meydana gelen durumun Putin'in Bakü ziyareti ve BDT Duşanbe Zirvesi bağlamında nasıl bir manzara oluşturduğu konusuna değinmek istedik.

Son dönemde dünyanın büyük güçleri arasında jeopolitik mücadelenin önemli ölçüde keskinleşmesi konusunda çeşitli haberler yayılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında ABD, Rusya ve İran arasında çekişmeler güçlenmiş durumda. Çekişmelerin güçlenmesi Orta Doğu'da daha açık görülmektedir. Söz konusu devletler Suriye meselesiyle ilgili daha sert tutum sergiliyorlar. En son Birleşmiş Milletler (BM) 73. Genel Kurulu'nda ABD ve İran Cumhurbaşkanları, birbirileri ile ilgili çok sert sözler söylediler. Ardından İran'ın Ahvaz kentinde askeri tören sırasında terör saldırısı meydana geldi. Bu korkunc olaylar doğrultusunda Güney Kafkasya'da yaşananlar bir hayli ölçüde ivme kazanmıştır. Türkiye ve Rusya Cumhurbaşkanları Azerbaycan'a ziyarette bulundular. New York'ta Nikol Paşinyan ile Hasan Ruhani arasında görüşme gerçekleşti. Gürcistan, askeri birliklerini Abhazya ve Güney Osetya'dan geri çekmesi için Rusya'ya çağrıda bulundu ve b. Tüm bu gelişmeler doğrultusunda Güney Kafkasya'da jeopolitik sürecin başlıca özellikleri nelerdir? Bu sorunun cevabı konusunda geniş inceleme yapma gereksinimi duymaktayız.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katıldığı İran'daki üçlü zirve öncesinde Washington'dan İran'la ilgili çelişkili işaretler geliyor. Bir yandan Pentagon, savaş oyunlarına İran'ı da dahil ederken öte yandan da Başkan Trump, Amerika'nın İran'la görüşmek için masaya oturmasına karşı olmadığını söylüyor. İran'ın yapı olarak çözülmekte olduğunu da düşünen Trump, "Eğer görüşmezlerse de kendileri bilir" diye de ekliyor. Dışişleri Bakanı Pompeo da yaptırımlar tam devreye girdikten sonra İran'ın, Hürmüz Boğazı'nı kapatma girişimi olduğu takirde Amerika'nın sıcak çatışmaya bile girebileceğini söylüyor.

ABD 2,5 seneyi aşan bir süre sonra İran'a yeniden ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlıyor. Trump Yönetimi'nin İran'a getirdiği yaptırımların ilk bölümü 7 Ağustos tarihinde yürürlüğe girdi. ABD ekonomik yaptırımlarının ikinci bölümü ise Kasım ayında uygulanmaya başlanacak. İlk grup ABD yaptırımları daha çok İran'ın Amerikan doları ile ticaret yapmasını önlemeyi ve İran bankacılık sistemini hedef alıyor. ABD yaptırımlarının İran'ın demir-çelik, kömür, alüminyum ticaretini ve otomotiv sanayisini de hedef aldığı; Trump Yönetimi'nin İran'ın Dünya ile yürüttüğü dış ticareti kesmeyi amaçladığı izleniyor. Yaptırım rejimi İran'ın yolcu uçakları ve uçak parçaları ithalatına, halı ile gıda maddeleri ihracatına da engellemeler getiriyor.

Azerbaycan, bağımsız bir devlet olarak bir dizi uluslararası projenin başlatıcısıdır. TANAP da bunların arasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü bu projeden önce gözler Nabucco adlı enerji projesine dikilmişti. Ancak, Batılı ülkelerin hatası yüzünden Nabucco`dan imtina edildi. Daha sonra Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in inisiyatifiyle Türkiye'de yeni bir projenin uygulanması üzerine görüşmeler yapıldı. İki kardeş ülkenin liderleri TANAP adlı bir proje hazırlamaya karar verdiler. O zaman, ona yönelik güvensizlik oluşturmaya çalışan ve onun gerçekdışı olduğu fikrini yaymaya çalışanlar vardı. Fakat Azerbaycan ve Türkiye liderlerinin siyasi iradesinin sonucu olarak süreç durmadı. 12 Haziran tarihinde ise Eskişehir`de TANAP`ın açılış töreni gerçekleşti! Bu etkinliğin jeopolitik ve tarihsel önemine odaklanmaya büyük bir gereksinim vardır.

Geniş kamu oyu, Ermeni sahtekârlıklarının yelpazesinin ve coğrafyasının oldukça geniş olduğunu biliyor. Tarih boyunca Ermeni yalanları siyasetten gündelik yaşama, tarihi eserlere ve kişiliğe, coğrafi isimlere, dini eserlere, kültürel mirasa, hanedanlara, nümizmatiklere ve mutfak sanatlarına yayılmıştır. Tek kelimeyle, yalan üzerine kurulu mitler tüm alanları kuşatmıştır. Aynı zamanda, bu sahtekârlıkları ve benzer benimseme iddiaları sadece Azerbaycan ve Türk dünyasına değil, aynı zamanda Ermenilerle temas halindeki diğer halklara da karşıdır. Hay-Ermenilerin kendilerini Kafkasya'da bir yerel halk olarak sunma girişimleri, bölgedeki diğer halkların tarihini bilinçli bir şekilde sahteleştirmeye, başkalarının değerlerini, tarihi-kültürel-dini mirasını ermenileştirmeye ve asimilasyona neden olmuştur. Yaşadığımız bölgede Ermenilerin kendilerine karşı herhangi bir iddiası olmayan hiçbir millet veya devletin olmaması tesadüf değildir.

İstanbul'da İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (İİT) olağanüstü bir zirvesi yapıldı. Etkinliğin teşebbüskarı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmuştur. Toplantıya Ürdün Kralı, Katar Emiri ve İran Cumhurbaşkanı da katıldı. Katılımcılar, Amerikan Büyükelçiliği`nin Kudüs'e taşınması sonucunda bölgedeki jeopolitik durumu tartıştılar. İİT Zirve sonunda bir dizi kararlar aldı. İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı ortak eylemlere ilişkin hükümler de vardır. Ayrıca Kudüs meselesinde destek veren bu iki ülkeye karşı yaptırım uygulama olasılığını da konuştular. Uzmanlar İslam dünyasında belli bir siyasi teşkilatlanmanın olduğunu söylüyorlar. İslam ülkelerinin engelleri aşmak için ciddi adımlar atmaları gerektiğine inanıyorlar. Bu açıdan, ABD politikasını etkileyen üç grubun varlığına ilişkin medya yayınları da dikkat çekicidir. Onlara odaklanmaya gereksinim duyuluyor.

ABD, elçiliğini neden Kudüs'e taşıdı? Gösterilerde 60'tan fazla kişi planlı ve acımasızca neden öldürüldü? Trump çıktığı ilk yurtdışı gezisinde neden Suudi Arabistan'da global küre önünde "savaş dansı" yaptı? Bu danstan sonra Trump tarafından ortaya atılan "nihai barış" ne anlama geliyordu? Bugün Washington'da iç ve dış siyasi kararların önemli bölümü, hangi gizli örgüt gibi çalışan vakıf tarafından kontrol ediliyor? Trump tüm Batılı müttefiklerini karşısına alarak bölgemizde bir büyük savaş çıkarmaya neden bu kadar kararlı?