NEWTIMES

Almaniya kansleri Angela Merkelin Türkiyəyə səfərinə münasibət birmənalı olmadı. Avropa mediası alman hökumətinin başçısını tənqid etdi. Ekspertlər də onu "Ərdoğanın imicinə yardım etməkdə" suçladı. Lakin digərləri Almaniya rəhbərliyinin atdığı addımın geosiyasi əhəmiyyətini dərk edirlər. Onlar hesab edirlər ki, bununla Berlin Yaxın Şərqdə sabitliyin yaranmasına töhfə verə bilər. Eyni zamanda, digər regionlarda analoji vəziyyətin yaranmaması üçün müəyyən mexanizm yaradıla bilər. Hər bir halda Berlin və Ankara bir sıra vacib məqamlar üzrə ortaq mövqeyə gəliblər. Bu isə müsbət hal sayılır.

Fevral ayı Suriya üçün həyəcanlı başladı. Ekspertlər hesab edirdilər ki, Amerikanın İsrail-Fələstin münaqişəsinin həlli ilə bağlı irəli sürdüyü planın bəyan edilməsindən sonra, İraq və Suriya arxa plana keçib. Bundan əvvəl isə İran-ABŞ münasibətlərinin təhlükəli həddə çatması Suriyanı bir qədər kölgəyə salmışdı. Hətta bir sıra ekspertlər iddia edirdilər ki, Suriyada məsələlər faktiki olaraq həll olunub. Ölkə parçalanıb, qalır ona siyasi-hüquqi don geydirmək. Ancaq belə görünür ki, bütün bunlar fərziyyələrdir. Əsəd rejimi İdlibdə müxaliflərə qarşı geniş hərbi əməliyyatlara başlayıb. Rusiya havadan, İran isə qurudan hökumət qüvvələrinə yardım edir. Nəticədə, Əsəd ordusu İdlib yaxınlığında türk hərbi kontingentini top atəşinə tutub. Bir neçə türk hərbçisi həlak olub. Bundan sonra Türkiyə daha fəal surətdə hərəkətə keçib. Proseslərin gedişatı göstərir ki, vəziyyət daha da ağırlaşa bilər. Lakin istisna deyil ki, Moskva və Ankara danışıqlar yolu ilə vəziyyəti sabitləşdirsinlər.

Amerika Prezidenti Donald Tramp Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllini nəzərdə tutan və 80 səhifədən ibarət olan sənədi təqdim edib. O hesab edir ki, münaqişənin "dahiyanə" həllini tapıb və onu hər iki tərəf qəbul etməlidir. Yeni sülh planı artıq İsrail rəhbərliyi ilə razılaşdırılıb. Fələstin milli muxtariyyəti isə ondan imtina edib. Bir sıra ekspertlər bu vəziyyəti əvvəllər analoji situasiyada Yasir Ərəfatın atdığı addımla müqayisə edirlər. Həmin sırada Bill Klintonun da cəhdinin boşa çıxması üzərində dayanırlar. Bunların fonunda D.Tramp da şanslı görünmür. Lakin Vaşinqton nikbindir. Dövlət katibi Mayk Pompeo hesab edir ki, gec və ya tez fələstinlilər sənədə imza atacaqlar. Çünki Amerika "yaxşı təklif verib".

Şimali Afrikada ciddi münaqişə sayılan Liviyadakı qarşıdurma ilə bağlı Almaniyanın paytaxtı Berlində təşkil edilmiş beynəlxalq konfransa maraq böyük idi. Ekspertlər bu tədbirin Liviyanın taleyində mühüm rol oynayacağına ümid edirdilər. Bu proqnoz qismən özünü doğrultdu. İştirakçılar bir çox məsələlər üzrə razılığa gəliblər. Ekspertlər burada aparıcı rolu Türkiyə və Rusiyanın oynadığını bildirirlər. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Türkiyə dövlət başçısı ilə ayrıca görüş keçirib və vurğulayıb ki, iki dövlətin təşəbbüsü çox əhəmiyyətlidir. İstanbulda və Moskvada aparılan danışıqlar öz bəhrəsini verir. Türkiyə Prezidenti də "əldə edilən nisbi sakitliyin önəmi"ndən danışıb. Konfransın gedişi də göstərib ki, Ankara və Moskvanın geosiyasi çəkisi kifayət qədər ağırdır. Moskvadan qaçan Xəlifə Haftar Berlində masaya oturdulub. Tədbirdə Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya, Amerika, Çin, İtaliya, BƏƏ və Misirin nümayəndələri də iştirak ediblər. Ayrıca BMT-nin baş katibi prosesə qatılıb. Bununla da nüfuzlu bir heyətin iştirakı ilə Liviya məsələsi müzakirə olunub.

Sirr deyil ki, dünyanın müxtəlif bölgələrində son illər narahatedici geosiyasi proseslər yer alır. Bu sırada Cənubi Qafqaz həm bütöv region kimi, həm də orada yerləşən dövlətlərin hər birinin ayrılıqda fəaliyyəti baxımından ekspertlərin maraq dairəsində olmaqdadır. Aparılan təhlillər göstərir ki, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan coğrafi baxımdan qonşu olsalar da geosiyasi aspektdə "həmsərhəd" deyillər – onlar fərqli mövqeyə gəlib çıxıblar. Onların içərisində ən perspektivli və ümidverici mövqe Azərbaycandadır. Bu tezisin təsdiqi faktların müqayisəsində özünü açıq surətdə göstərir. Bir məsələ şübhəsizdir ki, rəsmi Bakı postsovet məkanı üçün belə nümunə ola bilən siyasət yeridir. 2019-cu il bu baxımdan xeyli maraqlı il olub.

Avropa Parlamenti bu il yanvarın 15-də Strasburqda keçirilən plenar sessiyasında ekspertlərin diqqətini çəkən sənəd qəbul edib. Orada təşkilatın fəaliyyəti ilə bağlı bir sıra məsələlər qoyulub. Sənəddə Avropa İttifaqının (Aİ) qonşuluq siyasətinin müəyyən məqamları da öz ifadəsini tapıb. Bizim üçün maraqlı olan təşkilatın "Şərq tərəfdaşlığı" proqramına üzv olan ölkələrlə bağlı tutduğu mövqedir. Belə görünür ki, Brüssel bu təşəbbüsə çox böyük ümid bəsləyir, onun reallaşması üçün yeni addımlar atmağa hazırlaşır. O cümlədən postsovet məkanındakı bir sıra ölkələrin ərazi bütövlüyünün bərpasının vacibliyi vurğulanır. Konkret olaraq Ukrayna, Moldova və Gürcüstanın adı çəkilir. Ümumi kontekstdə isə bütövlükdə həmin təşəbbüsə daxil olan hər bir ölkədən söhbət gedir.

Dünyanın çox nüfuzlu Davos İqtisadi Forumunun rəsmi saytında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin "Azərbaycanın vahid və dayanıqlı dünyada rolu" sərlövhəli məqaləsi yerləşdirilib. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.

Prezident İlham Əliyevin yerli jurnalistlərə verdiyi müsahibədə ifadə etdiyi fikirlərin dərin və hərtərəfli analizinin aparılması olduqca vacibdir. Dövlət başçısı bir çox vacib əhəmiyyətli məsələlərə toxunub və onların ətraflı təhlil edilərək ictimaiyyətə çatdırılması zəruridir. Biz ikinci yazıda Prezidentin Avropa İttifaqı-Azərbaycan münasibətləri kontekstində ifadə etdiyi fikirləri təhlil etməyə çalışmışıq. Ölkə rəhbəri olduqca dəqiq, məntiqi və lakonik tezisləri ilə tərəflər arasında mövcud olan münasibətləri xarakterizə edib. Azərbaycan rəhbərliyi müasir tələblər səviyyəsində dövlətçiliyin inkişafı üçün ardıcıl işlər görür, strateji xarakterli addımlar atır.

İraqda iranlı generalın öldürülməsi qlobal geosiyasi mənzərəyə təsirini göstərməkdədir. Rəsmi Tehran Amerikanı hədələyir. Digər böyük güclər ehtiyatlı fikirlər ifadə edirlər. Bunların fonunda Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Liviya ilə hərbi və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığa dair sənədi ratifikasiya etməsi diqqətdən kənarda qalmayıb. Ekspertlər bu hadisənin geosiyasi nəticələrini analiz edirlər. Onların mövqeləri fərqlidir. Lakin reallıq ondan ibarətdir ki, Yaxın Şərqdə böyük geosiyasi güclərin yeni manevrlərə başladığı duyulur. Bunun fonunda Liviyadan İrana qədər böyük bir məkanda xaotik proseslər güclənə bilər.

Angela Merkelin Moskvaya səfərinə maraq bir neçə səbəbdən böyük idi. Bir tərəfdən, Almaniya ilə Rusiya arasındakı münasibətlər son bir ildə çox soyumuşdu. Digər tərəfdən isə, dünya miqyasında sürətli geosiyasi dəyişikliklər baş verməkdədir. Bunun fonunda iki ölkənin qarşılıqlı münasibətlərini necə inkişaf etdirə biləcəkləri aktuallıq kəsb edir. Burada digər vacib məsələ ABŞ-ın təzyiqlərinə Avropa dövlətlərinin reaksiyasının dəqiqləşdirilməsi ilə bağlı idi. Səfər göstərdi ki, bütövlükdə dünya siyasətində qüvvələr nisbəti dəyişə bilər. Hətta meydana yeni geosiyasi konfiqurasiya çıxa bilər. Bu istiqamətdə müəyyən addımlar özünü göstərir. A.Merkel və Vladimir Putinin Moskva danışıqları da həmin bağlılıqda maraqlı nəticələrlə yadda qaldı.