NEWTIMES

Almaniyanın Münxen şəhərində keçirilən təhlükəsizlik məsələlərinə dair illik konfransda bir sıra ölkələrin başçıları iştirak ediblər. Onların sırasında Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan da vardı. S.Sarkisyan tədbirdə çıxış edib. Bir neçə məsələni əhatə edən mətn qısadır və əsasən Ermənistanın xarici siyasət fəaliyyətindən danışan S.Sarkisyan müəyyən dərəcədə beynəlxalq siyasətə də toxunub. Ancaq onun əsas qayğısı yenə də Azərbaycan və Türkiyə ilə bağlı olub. Erməni lider yenə də tam əsassız, iftira və yalanla dolu fikirlər ifadə edib. O, Bakı və Ankaranı sülhə gəlməməkdə günahlandırmağa çalışıb. Lakin heç bir arqument gətirə bilməyib. Dediklərinə reaksiya da minimum olub. Müzakirələr zamanı verilən suallara özünün məhdud regional təfəkkürü çərçivəsində primitiv cavablar verib. Yəni faktiki olaraq heç birinə normal cavab verə bilməyib. Bütün bu məsələlərin geosiyasi aspektləri üzərində dayanmağa çalışacağıq.

Bir neçə gün bundan öncə ABŞ Milli Kəşfiyyatı Senatda 2018-ci il üçün hesabatla çıxış edib. Orada bütövlükdə dünya üzrə meydana gələ biləcək təhlükə və risklər barədə proqnozlar əks olunub. Rusiya faktoruna xüsusi yer ayrılıb. Məruzədə Kremlin Ukrayna, Belarus və Gürcüstanda hansı riskləri yarada biləcəyi haqda müəyyən qənaətlər səsləndirilib. Amerikalıların fikrinə görə, sadalanan məkanlarda Moskva dağıdıcı, risk yaradıcı və silahlı toqquşmalara apara biləcək faktor rolunu oynayacaq. Yəni böyük bir geosiyasi məkanda Rusiya 2018-ci ildə təhlükə mənbəyi ola bilər. Bunun fonunda da ABŞ kəşfiyyatı Dağlıq Qarabağda müharibə riskinin yüksələ biləcəyini vurğulayır. Ayrıca qeyd edir ki, Moskva Cənubi Qafqazdakı müttəfiqinə hərbi yardım edəcək. Məlumdur ki, Rusiyanın buradakı hərbi müttəfiqi Ermənistandır. Bu səbəbdən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı regionda genişmiqyaslı savaş yarana bilər. Doğrusu, bu proqnozların nə dərəcədə reallığa əsaslandığı aydın deyil. Ondan daha çox Rusiya düşmənçiliyinin iyi gəlir. Ancaq ermənilərin hər bir əsassız məqamdan öz maraqları üçün istifadə etmək vərdişini nəzərə alaraq məsələnin bir sıra geosiyasi aspektləri üzərində dayanmaq istərdik.

Azərbaycana qarşı qərəzli ''qara piar'' aparan ''Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırmaları Təşkilatı'', ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi'' və Xədicə İsmayılın fəaliyyətində görünməyən tərəfləri geniş ictimaiyyətə açıqlamağa davam edirik. Əvvəli I yazımızda. Təşkilatın maliyyə fəaliyyətinin audit yoxlamasına dair hesabatda nələr yazılıb? 2016-cı ildə təşkilatda keçirilən Audit yoxlaması üzrə Hesabatda 2 il (2015 və 2016-cı illər) üzrə büdcədən ayrılmalar və həmin qrant və mükafatlar qeyd edilir.

Azərbaycana qərəz və böhtan yağdırmaq üçün ''dəridən qabıqdan çıxan'', ölkədəki sabitliyi pozmaq üçün gecə-gündüz planlar quran uzun adlı ''Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırmaları Layihəsi'' (bundan sonra OCCRP) olan bir təşkilat var. Təşkilatın yiyəsi – bütün dünyada araşdırmaçı jurnalistikanı inkişaf etdirmək üçün ABŞ-da təsis edilən – ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''dir. (The Journalism Development Network, Inc. (JDN). ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''ni 2004-cü ildə Dryu Sallivan adlı adam yaradıb. Əvvəl ixtisasca komediya aktyoru olan D.Sallivanı sonralar hansısa külək gətirib jurnalistikaya çıxarıb. O vaxtdan bəri adamın xroniki olaraq bir ayağı okeanın o tayında, o biri ayağı isə ''köhnə qitə''də, Şərqi Avropadadır.

Əslində bu barədə yazı yazmaq fikrində deyildim. Çünki Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) 2018-ci il fevralın 8-də keçirilən dördüncü qurultayında ölkənin daxili və xarici siyasəti haqqında geniş və əhatəli məruzə ilə çıxış etmişdi. Ancaq daha sonra Ermənistan, Rusiya və Fransa rəsmilərinin Prezident İlham Əliyevin qurultayda söylədikləri fikirlərlə bağlı verdikləri bəyanatdan sonra bu yazını yazmaq şərt oldu deyə düşündüm.

Bakıda "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin dördüncü toplantısı keçirilib. Tədbirdə iştirak edən dövlət başçısı İlham Əliyev strateji xarakterli və dərin məzmunlu nitq söyləyib. Azərbaycanın "Cənub Qaz Dəhlizi" layihəsini reallaşdırmaqla əldə etdiyi geosiyasi dividendlərin dərin təhlilini verib. Ölkə rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə irəli sürülən əməkdaşlıq formatlarının səmərəli aspektləri bir daha vurğulanıb. Bu barədə Məşvərət Şurasında iştirak edən yüksək səviyyəli qonaqlar də fikir bildiriblər. Göstərilən faktlar sübut edir ki, Azərbaycan qlobal miqyasda əsas enerji təchizatçılarından birinə çevrilməkdədir. Rəsmi Bakı öhdəsinə götürdüyü bütün şərtlərə dəqiq əməl edir. Onun təşkil etdiyi beynəlxalq əməkdaşlıq qrupu da genişlənməkdədir. Deməli, Azərbaycanın həmin istiqamətdə daha böyük uğurlara imza atması üçün bütün imkanlar səfərbər edilib. Bu prizmadan Məşvərət Şurasının toplantısında ifadə olunan bir sıra tezislərin təhlili maraqlı olardı.

Erməni ekspertlər Azərbaycanda prezident seçkisinin apreldə keçirilməsi barədə qərarın qəbul edilməsi ilə bağlı regionda yaranmış geosiyasi vəziyyəti təhlil edirlər. Onların bir qismi İrəvanın qarşısına çoxlu sayda suallar çıxarır. Aydın olur ki, Ermənistanda bəziləri hakimiyyətin daxili və xarici siyasətinin reallığa əsaslanmadığını, qeyri-rasional və perspektivsiz olduğunu anlamağa başlayıblar. Onlar bunu Azərbaycanın əldə etdiyi uğurların fonunda Ermənistanın faktiki olaraq heç bir irəliləyişə nail ola bilməməsi ilə müqayisədə deyirlər. Belə çıxır ki, İrəvanın vədlərinə rəğmən, Ermənistanın hətta ən yaxın müttəfiqləri olan İran və Rusiya belə Azərbaycanla əməkdaşlığa üstünlük verirlər. Burada hər şeyi başqasının üstünə atmaq ağılsızlıqdır. Əsas günahkar Ermənistan rəhbərliyidir. Onun indiyə qədərki fəaliyyəti tamamilə uğursuz prinsiplər üzərində qurulub və faktiki olaraq ölkəni fəlakətə gətirib çıxarıb. İndi Ermənistan heç bir regional layihədə iştirak edə bilmir, onun kənardan asılılığı getdikcə daha da artır. Belə şəraitdə nə etməli? Erməni hakimiyyəti və cəmiyyəti empatiya edə biləcəkmi? Artıq bu, ermənilərin öz problemləridir – "özü yıxılan ağlamaz"!

Son illər Qərb siyasi fəlsəfəsində liberal demokratiyanın indiki vəziyyəti və gələcəyi ilə bağlı araşdırmalara daha çox rast gəlinir. Müəlliflər bu sahədə ciddi böhranın olduğu qənaətindədirlər. Bunun müxtəlif səbəbləri göstərilir. Lakin başlıca olaraq ABŞ-ın liberal demokratiya ideyalarından imtina etməsi qabardılır. Bununla yanaşı, liberal demokratiyanın bir siyasi-ideoloji cərəyan və siyasi idarəetmə modeli olaraq daxili ziddiyyətlərindən də bəhs edilir. Yekun olaraq qlobal miqyasda dünya nizamının mürəkkəb vəziyyətindən danışmaq mümkündür. Bu durumda Çin və Rusiyanın liberal demokratiyadan fərqli mövqeni öz təsir dairələri olan ölkələrdə yaymaları da əlavə təhlükə hesab edilir. Bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən bu tendensiyaların rəqabəti bəşəriyyəti haraya apara bilər? Bu suala cavab axtarışı maraqlıdır.

Fevralın 8-də Yeni Azərbaycan Partiyasının VI qurultayı keçirildi. Tədbirdə Prezident İlham Əliyev dərin məzmunlu nitq söylədi. Dövlət başçısı çıxışında ölkədə həyata keçirilən islahatlar, əldə edilən nailiyyətlər və qarşıda duran perspektivləri dolğun şəkildə ifadə etdi. Azərbaycanda sosial-iqtisadi və mədəni inkişafın müxtəlif aspektləri üzərində dayandı. Həyata keçirilən proqramların verdiyi dividendlər haqqında bir daha danışıldı. Milli dövlətçiliyin sürətli inkişafının bundan sonra da davam edəcəyi vurğulandı. Bunlarla yanaşı, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması, müxtəlif layihələrdə iştirakının müsbət nəticələri haqqında da dövlət başçısı fikir ifadə etdi. Ekspertlərin diqqətini daha çox çəkən məsələlər sırasında İlham Əliyevin Azərbaycan tarixi, onun öyrənilməsi, gənclərin qarşısında duran vəzifələr, tarixi yaddaşın məzmun çalarları barədə irəli sürdüyü tezislər geniş müzakirə predmetinə çevrilib. Ancaq bir sıra dairələr bu fikirlərdən əməlli-başlı narahat olublar. Onlar həmin fikirləri qərəzli mövqedən analiz etməyə çalışırlar.

Ermənistanın bir informasiya agentliyi rusiyalı jurnalist Aleksandr Nevzorovun "Exo Moskvı" radiostansiyasındakı çıxışının Azərbaycanla bağlı hissəsini dərc edib. Ermənilər bunu sanballı bir fikir kimi, təhlil statusunda təqdim etməyə çalışıblar. Söhbət Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin İrəvanın qədim Azərbaycan torpağı olması ilə bağlı ifadə etdiyi fikirdən gedir. Təbii ki, özlüyündə elə bir siyasi əhəmiyyəti olmayan hadisədir. Ancaq "tanınmış" jurnalist və rejissorun şəxsiyyəti təhqir edən ifadələr işlətməsi, özünü yol göstərən, ağıl öyrədən, tarixi bilən mütəxəssis kimi təqdim etməyə çalışması cavabsız qalmamalıdır. Xüsusilə Azərbaycan kimi nüfuzlu dövlətin yüksək intellektual səviyyəyə, peşəkar diplomatik qabiliyyətə və ədalət hissinə malik başçısına iftira, böhtan atılması diqqətdən kənarda qala bilməz. Biz yalnız müəyyən real faktların işığında A.Nevzorov kimilərə möhtac olan ermənilərin və rus jurnalistin bir şəxs kimi düşdüyü aciz və gülünc vəziyyətdən bəhs etməyi lazım bildik.