NEWTIMES

İstanbulda keçirilən 23-cü Dünya Enerji Konqresi öz işini başa vurub. Çoxlu sayda ölkəni təmsil edən minlərlə iştirakçı qlobal əhəmiyyətli enerji problemlərini müzakirə ediblər. Dünya Enerji Şurası 2060-cı ilə qədər olan dövrü əhatə edən və enerji sahəsində gözlənilən dəyişiklikləri əks etdirən inkişaf ssenarilərini təqdim edib. Bu hesabatı 25 ölkədən 75 mütəxəssis hazırlayıb. Hesabatda bəşəriyyətin uzun bir müddətdə keçə biləcəyi mümkün təkamül yolları və dünya enerji mənbələrindən istifadə üsulları ifadə edilib. Burada xüsusi olaraq iqtisadi, demoqrafik, ekoloji, texnoloji və geosiyasi faktorların təsiri nəzərə alınır. Göstərilir ki, faktiki olaraq enerjidən istifadə cəmiyyətin digər sahələri ilə sıx bağlılıqda dəyişikliklərə uğrayacaq. Əhali artımı və atmosferin çirkləndirilməsi burada xüsusi yer tutur. Bütün bunların fonunda Konqresdə aparılan müzakirələr və verilən proqnostik xarakterli təhlillər maraq kəsb edir. Onlar üzərində dayanmağa ehtiyac hiss edilir.

ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi koalisiya gücləri İraqın Mosul şəhərini İŞİD-dən xilas etmək əməliyyatına başladıqlarını bəyan edərək şəhərə 3 istiqamətdən hücuma start veriblər. Ümumi olaraq burada 36 ölkənin iştirakçı olduğu haqqında danışılır. Əməliyyatın ilk günündə 200 kilometrlik bir məkanın İŞİD-dən təmizləndiyi barədə informasiyalar yayılıb. Lakin ekspertlər məsələnin başqa aspektlərinə də diqqət çəkirlər. Onlar Mosula hücumun yalnız hərbi faktorlarla məhdudlaşmadığını deyirlər. Burada geosiyasi məqamlar da özünü göstərir. Bunu rəsmi Ankara ilə yanaşı, beynəlxalq təşkilatlar da vurğulayırlar. BMT-nin proqnozuna görə, Mosuldan 100 minlərlə insan qaçqın düşə bilər. Bir sıra qeyri-hökumət təşkilatları isə bu rəqəmin 200 mindən başlayaraq 700 minə qədər çata biləcəyini deyirlər. Özü də bu prosesin arxasında məzhəb ayrı-seçkiliyinin dayana biləcəyindən bəhs olunur. Deməli, faktiki olaraq söhbət regionda məzhəb savaşının coğrafiyasının genişlənməsi təhlükəsindən gedir.

Ekspertlər Moskva ilə Ankara arasında müşahidə edilən yaxınlaşma prosesinə getdikcə daha çox maraq göstərirlər. İki böyük dövlət arasında tarixdə hansı hadisələrin baş verdiyi məlumdur. İndi isə hesab olunur ki, bu aspektdə müsbətə doğru ciddi dəyişikliklər ola bilər. Onun bir sıra əlamətləri ilə bağlı fikirlər səslənir. O cümlədən Ankara ilə Moskva enerji, turizm, ticarət, tikinti, mədəniyyət və başqa sferalarda əlaqələrini gücləndirmək haqqında razılığa gəliblər. Ekspert və analitiklər bu prosesin hansı səviyyəyə qədər dərinləşə biləcəyi ilə bağlı təhlillər aparır, proqnozlar verirlər. Müxtəlif variantlar nəzərdən keçirilir. Reallıqda vəziyyət xeyli dərəcədə mürəkkəbdir, risk faktorları mövcuddur. Lakin meydana gələn yeni imkanları da arxa plana atmaq olmaz.

Amerika Birləşmiş Ştatları-Azərbaycan tərəfdaşlığının 25 illiyi barədə danışmaq mənim üçün böyük şərəfdir. Azərbaycan Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) dəyərli tərəfdaşıdır. Bizim biznes, enerji, təhlükəsizlik və sosial inkişaf sahələrindəki mövcud əməkdaşlığımız 25 il ərzində qarşılıqlı hörmət və ortaq maraqlar üzərində qurulmuşdur. Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanın uğurla inkişaf etməsinə və əhalinin rifah içində yaşamasına böyük maraq göstərir. Azərbaycan mürəkkəb qonşuluqda yerləşən etibarlı tərəfdaşdır. Avropa və Asiya arasında körpü kimi dayanan Azərbaycanın rolu olduqca vacibdir.

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Azərbaycan 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa etdi. Bununla da, zəngin dövlətçilik ənənələrinə sahib olan Azərbaycan 70 illik fasilədən sonra son 100 il ərzində ikinci dəfə öz dövlət müstəqilliyini qazandı. Əgər 1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Cümhuriyyətinin birinci müstəqilliyi cəmi 23 ay çəkmişdisə, hazırda respublikamız artıq 25 ildir ki, beynəlxalq hüququn müstəqil subyekti – suveren dövlətdir. Son illərdə Azərbaycan bir çox sahələrdə əldə etdiyi nailiyyətlərə görə dünyanın diqqət mərkəzindədir. Müxtəlif beynəlxalq təşkilatların hesabatları ölkədə bütün sahələrdə gedən hərtərəfli inkişafı təsdiq edir. Digər tərəfdən, yerləşdiyi regionun unikallığı nəzərə alınarsa, Azərbaycan çoxvektorlu və tarazlaşdırılmış müstəqil xarici siyasət həyata keçirir.

Son zamanlar bir sıra dairələr Azərbaycanla bağlı əsassız fikirlər ortaya atırlar. Bununla həm mövcud reallığı təhrif edir, həm də rəsmi Bakının yeritdiyi siyasətin gerçək məzmununa kölgə salmağa çalışırlar. Onlar bu hərəkətləri ilə faktiki olaraq haqsızlığa yol verir və vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirirlər. Risklər, qeyri-müəyyənliklər artır. Bütün bunların fonunda Prezident İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında ifadə etdiyi fikirlər çox aktual məqamlara aydınlıq gətirir. Dövlət başçısı Azərbaycanın yeritdiyi siyasəti, onun real məzmununu, əldə etdiyi uğurları və qarşılaşdığı haqsızlıqları dəqiq söyləyib. Müasir dünyada baş verən hadisələrin dərin təhlilini verən ölkə rəhbəri, böhranlı vəziyyətin hökm sürdüyünü deyib. Həmin proses müxtəlif sahələri əhatə edir. Buna baxmayaraq, Azərbaycanda sürətli inkişaf müşahidə edilir. Ölkə rəhbərliyinin apardığı siyasət öz bəhrələrini verir. Bütün sahələr üzrə Azərbaycan uğur qazanır. Ancaq bir sıra dairələrin qərəzli münasibəti də özünü göstərməkdədir.

İnsanlar artıq dünyanın müxtəlif regionlarında baş qaldıran intriqalara, terrora, silahlı toqquşmalara və on minlərlə günahsız insanların həlak olmasına alışıb. Bəlkə də bu səbəbdəndir ki, illərdir təhlükəli həddə çatmış Asiya-Sakit okean hövzəsindəki münaqişələrə elə də əhəmiyyət vermirlər. Həyəcan təbili çalan yalnız siyasi liderlər, diplomatlar və jurnalistlərdir. Həmin proseslərə dərindən nəzər salanda görünür ki, regionda bütövlükdə dünya üçün ciddi problemlər yarada biləcək hadisələr cərəyan edir. Bura bir neçə ölkə daxildir. Yaponiya, Çin, Vyetnam, Filippin, Malayziya, Bruney, Tayvan və başqa region ölkələri artıq bu alovun içindədirlər. Onların mübarizəsi iqtisadi və energetik cəhətdən strateji sayılan ərazilərdə dominantlıq uğrunda gedir. Bunun üçün kifayət qədər təhlükəli addımlar atılır. ABŞ və Rusiya kimi böyük dövlətlərin də həmin proseslərə müəyyən dərəcədə təsir etməsi problemin qlobal təhlükəsizliklə birbaşa bağlılığını göstərir.

V Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu dünya miqyasında böyük marağa səbəb oldu. Bu, tədbir yekunlaşandan sonra onun barəsində ifadə edilən fikirlərdən aydın görünür. Mütəxəssislər və KİV təmsilçiləri Forumun əhəmiyyəti haqqında analizlərini aparırlar. Çox maraqlı qiymətləndirmələrə rast gəlinir. Onlar sübut edirlər ki, Azərbaycanın təşkil etdiyi bu tədbirin dünya miqyasında əhəmiyyəti qəbul edilir, ona ciddi inam bəslənilir. Dünyanın humanizm, ədalət və davamlı inkişaf çərçivəsində inkişaf modelinin müəyyənləşməsi prosesində Bakı Forumu mühüm həlqə hesab edilir. Bu kimi tədbirlərdə faktiki olaraq qlobal davamlı inkişaf və real təhlükəsizlik sisteminin yaradılması ilə bağlı mühüm məqamlar müzakirə olunur. Əhəmiyyətlidir ki, Bakı Forumunda qlobal təhlükəsizliyin humanitar aspektinin bütün sahələri diqqət mərkəzinə gətirilib.

Hər bir dövlət müstəqillik gününü özünəməxsus şəkildə qeyd edir. Adətən bu kimi tədbirlərdə ölkənin əldə etdiyi nailiyyətlər nümayiş etdirilir. Mahiyyətcə təcavüzkar olan Ermənistan da militarist olduğunu dünyaya göstərdi. "Müstəqil" olmalarının 25 illiyinə həsr edilmiş hərbi paradda ermənilər Rusiyanın "İskəndər" operativ-taktiki raket komplekslərini də nümayiş etdiriblər. Erməni kütləvi informasiya vasitələri həmin tədbirlə bağlı bundan başqa bir şeydən yazmır. Çünki nailiyyət yoxdur. Özü də bu faktdan Azərbaycana meydan oxumaq üçün istifadə etməyə çalışırlar. Reallıqda isə rəsmi İrəvanın növbəti dəfə xalqı fəlakətə apardığından danışmaq olar. Müxtəlif səbəblərə görə Ermənistan öz təhlükəsizliyini yeni silahlarla nəinki təmin edə bilməz, hətta özünü daha mürəkkəb situasiyaya düçar etmiş olar. Yekunda isə uduzan və itirən erməni xalqı olacaq. Tarixdə növbəti dəfə!

Rəsmi Pekin qlobal iqtisadiyyatın vəziyyətinə təsir edə biləcək yeni layihələr reallaşdırmaqdadır. "Yeni İpək Yolu" bu sırada mütəxəssislərin diqqətini daha çox çəkir. Həmin çərçivədə Pekin hazırda rentabelliyi olmayan Qazaxıstan-Rusiya dəmiryolu vasitəsilə yükləri Avropaya çatdırır. Ekspertlər bu marşrutun vurduğu ziyan haqqında açıq yazırlar. Belə ki, su yolu dəmiryolundan dəfələrlə ucuz başa gəlir. Əgər bir konteynerin Avropaya dəmiryolu vasitəsilə çatdırılması 6.000 ABŞ dollarına başa gəlirsə, dənizdə bu, cəmi 1000 ABŞ dolları həcmində xərc tələb edir. Bu cür fərqə baxmayaraq, rəsmi Pekin Qazaxıstan və Rusiya istiqamətində yükdaşımalarının həcmini daimi artırır. Çinin bundan zərər çəkən əyalətlərinə isə dövlət büdcəsindən kompensasiyalar verilir. Çinin məqsədi nədən ibarətdir?