NEWTIMES

Ermənistanla Azərbaycan arasında sonuncuya məxsus Dağlıq Qarabağ regionunun və bitişik 7 rayonun işğal edilməsi nəticəsində yaranmış münaqişədə gərginlik artmaqdadır. Ermənistan tərəfinin ard-arda əl atdığı təxribatlar vəziyyəti daha da qəlizləşdirir. Ermənistan xarici havadarlarının hərbi dəstəyindən də ilhamlanaraq bu günlərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin mövqelərinə açıq hücuma belə, keçib. Nəticədə iyulda tərəflər arasında Azərbaycanın Tovuz rayonu istiqamətində miqyaslı hərbi qarşıdurma baş verib. Maraqlıdır ki, bu dəfə Ermənistan ordusu hücuma işğal altındakı Qarabağ bölgəsindən xeyli uzaqda başlamışdı.

Ermənistanın ölkəmizə qarşı növbəti hərbi təxribatı işğalçı ölkənin və havadarlarının uzun müddətdir apardığı siyasətin iç üzünü bir daha aydınlaşdırdı. Əslində, biz həmin siyasətin mahiyyətinə və məqsədlərinə lap əvvəldən bələdik. Məsələnin maraqlı tərəfi ondan ibarətdir ki, erməni lobbisinin və antiazərbaycançı dairələrin ölkəmizlə bağlı çirkin niyyətlərini artıq nə Ermənistan, nə də havadarları gizlədə bilmirlər. Hər şey üzə çıxır və o qədər aydın olur ki, inkara yer qalmır.

Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli onillərdir ki, uzanır. Faktiki olaraq, bu işlə məşğul olan ATƏT-in Minsk qrupu heç bir real nəticə əldə edə bilməyib. Bu qrupa həmsədrliyi dünyanın üç qüdrətli dövləti edir. Təsəvvür edin, bu üç dövlət Cənubi Qafqazda bir münaqişəni "həll edə bilmir"! Absurddur! Çünki qətiyyətli və ədalətli davransalar, çox qısa müddətdə məsələni yoluna qoya bilərlər. Necə ki, dünyanın müxtəlif regionlarında daha genişmiqyaslı münaqişələrin həlli üçün dəridən-qabıqdan çıxırlar və nələrəsə nail olurlar, burada iş görmək mümkün olur. Forpost Ermənistan bu qədər uzun müddətə təcavüzkar siyasət yürüdə bilməz. Yəni, məsələ Ermənistanda deyil, ona havadarlıq edən qüvvələrdədir. Bu səbəbdən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Minsk qrupunun fəaliyyəti ilə bağlı irad bildirməsi, kəskin tənqid etməsi və tələblər irəli sürməsi tam əsaslıdır. Dövlət başçısının Azərbaycan telekanallarına verdiyi son müsahibədə məsələ daha kəskinliyi və konkretliyi ilə qaldırılıb.

2017-ci ildə Moskvada nəşr olunan AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun kollektiv monoqrafiyası olan "Azərbaycanlılar" kitabında türk dilinin oğuz qrupunun tərkibində təsnif olunan dillərdən Azərbaycan dili ilə yanaşı Türkiyə türkcəsi, Krım türk dili, türkmən, qaqauz və salar dilləri verilmişdir. Qeyd olunan monoqrafiya Rusiya Elmlər Akademiyasının məşhur "Xalqlar və mədəniyyətlər" çoxcildlik seriyasına daxildir və bu seriya dünya miqyasında xalqların etnoqrafiyası ilə bağlı fundamental tədqiqatlardan biri hesab olunur. Diqqətimizi çəkən məqam Türk dilinin oğuz qrupuna salar dilinin aid edilməsi olmuşdur.

Azərbaycan rəhbərliyi nəinki pandemiyanın təsirlərini minimuma endirməyə çalışır, hətta sonrakı mərhələdə indi saxlanılan imkanlardan istifadə edərək sürətli inkişafa davam etməkdə qərarlıdır. Bu o deməkdir ki, bütün istiqamətlərdə islahatlar genişlənəcək, davam edəcək və Azərbaycan daha güclü bir səviyyəyə yüksələcək. Buna isə tam əsas vardır. Budur, pandemiya dövründə Azərbaycan Cənubi Qafqazda yeganə dövlətdir ki, kimsədən maliyyə yardımı almayıb. Əksinə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 10 milyon dollar yardım edib ki, pandemiya ilə mübarizə aparan imkansız ölkələrə kömək olunsun. Azərbaycan 10-larla ölkəyə konkret yardımlarını da göstərib.

Bəşəriyyəti yeni çağırışlar qarşısında çətin vəziyyətə salan koronovirus epidemiyası heç şübhəsiz ki, mövcud geosiyasi nizam və səhnədə də ciddi dəyişikliklərə əsas verir. Üçüncü minilliyin başlamasından cəmi 20 il keçməsinə baxmayaraq artıq əksər beyin mərkəzləri və analitiklər yenicə formalaşmağa başlayan geosiyasi konfiqurasiyanın konturlarının tamamilə yeni istiqamətdə dəyişəcəyini proqnozlaşdırırlar. Məlumdur ki, soyuq müharibədən sonrakı dövrün – XXI əsrin əsas siyasi doqması Qərbin təkqütblü dünya modeli olmuşdur. Çox təəssüf ki, bu modelin əsas meyarı "Mənim kimi düşünməyən mənimlə yanaşı ola bilməz'' fikri üzərində qurulmuşdu. Bu yanaşma isə dünya nizamının uzun müddət dayanıqlı ola bilməyəcəyi fikrini formalaşdırırdı. Bu həm də Qərbin dominantlığı altında mövcud dünya modelini yeni çağırışlarla qarşı-qarşıya qoyurdu.

Uzunmüddətli tarixi mücadilə nəticəsində istiqlalına qovuşaraq dünya miqyasında özünütəsdiq imkanı qazanmış hər bir xalqın təkamül və tərəqqi yolunun uğurları məhz ümummilli lider amili ilə şərtlənmişdir. Konkret siyasi şəraitdə taleyüklü qərarlar qəbul etmək, kütləni arxasınca aparmaq məharəti ilə seçilən belə dahi şəxsiyyətlər uzaqgörənliklə cızdıqları yol xəritəsi ilə mənsub olduqları dövlətlərin gələcək mövcudluğuna da etibarlı təminat yaratmışlar. Elmi-texniki, humanitar və mədəni intibahda tamamilə yeni mərhələ açan, innovasiyalar əsri kimi səciyyələnən XX yüzillikdə belə liderlərin öz xalqlarının taleyində oynadıqları misilsiz xidmətlər daha qabarıq diqqət çəkmişdir. Belə siyasi liderlərin yüksək idarəetmə məharəti onların rəhbərlik etdiyi dövlətlərin və xalqların taleyində müstəsna rol oynamışdır.

Nikol Paşinyanın Ermənistan mətbuatının "sensasiya" kimi təqdim etməyə çalışdığı fikirləri reallıqda erməni baş nazirin çox çətin vəziyyətə düşdüyünü göstərir. O, düşdüyü bataqlıqdan adəti üzrə yalan və şantajla çıxmağa çalışır. Ancaq hər tərpənişində daha da dərinə batır. Çünki haqsız və ədalətsizdir. Belə vəziyyətdə olanlarda nə real hərəkət ola bilir, nə də məntiq.

Ermənistan mətbuatı baş nazir Nikol Paşinyanın Qafanda keçirdiyi mətbuat konfransını hələ də sensasiya kimi təqdim etməyə çalışır. Orada N.Paşinyanın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı aparılan danışıqların "real" vəziyyəti haqqında dedikləri xüsusilə qabardılır. Əlbəttə, münaqişənin həlli çox aktualdır. Lakin N.Paşinyan həmişə olduğu kimi, yenə də problemin həqiqi həlli naminə danışmayıb. O, Ermənistanın daxili vəziyyəti və xarici siyasətinin bataqlıqda olduğunu ört-basdır etmək üçün yeni yalanlar uydurub. Həm də bu zaman özü də bilmədən məntiqsizlik sahəsinə düşüb. Burada Ermənistanın geosiyasi, iqtisadi, hərbi və təhlükəsizlik aspektlərində qarşılaşdığı problemlərin daha da çoxalması ilə yanaşı, rəsmi İrəvanın konkret çıxış yolu ortaya qoymamasının da rol oynadığı aydın görünür.

Biz ikinci yazıda dövlət başçısının Münxendə enerji təhlükəsizliyinə həsr edilmiş "dəyirmi masa"da ifadə etdiyi əsas tezislərin təhlilini davam etdiririk. İlham Əliyev fikirlərini davam etdirərək Azərbaycanın istehsal profilini sabit saxladığını, yeni layihələrlə onu inkişaf etdirəcəyini, "OPEC+" formatında fəallığını yeni səviyyəyə yüksəldəcəyini və bərpaolunan enerji mənbələri istiqamətində konkret proqramlar həyata keçirəcəyini bəyan edib. Bütün bu faktorlar dövlət quruculuğunun geosiyasi kontekstində son dərəcə aktual görünür. Onların üzərində indiki mərhələdə geosiyasi proseslərin dinamikası müstəvisində geniş dayanmağa ciddi ehtiyac görürük.