NEWTIMES

Ermənistan silahlı qüvvələrinin növbəti təxribatı nəticəsində başlayan hərbi əməliyyatlar davam edir, cəbhə xətti boyunca şiddətli döyüşlər gedir. Azərbaycan Ordusunun həyata keçirdiyi əks-hücum əməliyyatları nəticəsində Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının bir sıra kəndləri, strateji yüksəkliklər işğaldan azad edilib, düşmən çoxsaylı itkilər verir və mövqeləri tərk etmək məcburiyyətində qalır.

Azərbaycan xalqının səbir kasası daşıb. Biz illər boyu xəbərdarlıq edirdik ki, səbrimiz tükənməz deyil. Bizim bu xəbərdarlığımız bəzi yerlərdə bəziləri tərəfindən ciddi qəbul edilmirdi. Gülürdülər. Ermənistanın devrilmiş prezidentinin təbirincə desək, bizimlə "zarafat edirdilər". Bu gün onların başına sanki soyuq su tökülüb. Ermənistanda ümumi səfərbərlik edildi və yenə KTMT yada düşdü.

BMT Baş Məclisinin 75-ci Sessiyası çərçivəsində BMT-nin 75 illiyinə həsr edilmiş Yüksək Səviyyəli İclasda çıxış edən təşkilatın Baş katibi Antonio Quterreş növbəti 100 gün ərzində – cari ilin sonunadək bütün münaqişələrdə atəşkəsin təmin edilməsi ilə bağlı beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət qəbul etdi. Analoji müraciəti cənab Quterreş bu ilin mart ayında da etmişdi. BMT rəhbərinin qlobal atəşkəsin təmin edilməsi ilə bağlı hər iki müraciətinin əsas motivi pandemiya ilə səmərəli mübarizənin aparılması reallığından qaynaqlanır. Səmərəli oldumu? Cənab Quterreşin istinad etdiyi statistika bu suala müsbət cavab verməyə imkan vermir. BMT Baş katibinin məlum birinci çağırışına 180 dövlətin dəstək verdiyi vurğulansa da, konkret olaraq münaqişə ocaqlarından yalnız Kamerunda, Kolumbiyada və Filippində hərbi toqquşmalara nisbi pauza verildiyi bildirilmişdir. BMT Baş katibinin hər iki müraciətini qulaqardına vuran dövlətlərin sırasında Ermənistan yəqin ki, lap ön sıralardadır. BMT TŞ-nin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı qətnamələrini icra etməyən və buna görə də cəzasız qalan Ermənistan tərəfinin sözügedən beynəlxalq təşkilatın rəhbərinin tövsiyə xarakterli müraciətlərinə də məhəl qoymayacağına qətiyyən təəccüblənmək lazım deyil.

Bakıda hesab edirlər ki, Yerevan əslində, sülh danışıqlarından sui-istifadə edərək, Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərinə nəzarəti gücləndirməyə çalışır. Başqa sözlə, Ermənistan danışıqlar prosesini uzun müddətdir davam edən münaqişənin həlli, regionda qan tökülməsinin qarşısının alınması vasitəsi saymır. Azərbaycan isə danışıqlar prosesinin canlandırılması, iyul toqquşmasından sonra yaranmış təhlükəli vəziyyətin aradan qaldırılması üçün Minsk qrupunun geniş formatda görüşünü təklif edir. Bakıda hesab edirlər ki, bu görüşdə təkcə qurumun həmsədrləri deyil, həm də Minsk qrupuna daxil olan 11 ölkə iştirak etməlidir. Lakin Yerevan danışıqların davam etdirilməsi üçün 7 şərt irəli sürüb. Bu isə prosesi daha da çətinləşdirib.

Livan ermənilərinin işğal altındakı Azərbaycan torpağı olan Dağlıq Qarabağa köçürülməsindən sonra Ermənistan bu dəfə PKK kürd terror təşkilatının "xüsusi tapşırıqlar yerinə yetirən dəstə"lərini Dağlıq Qarabağda yerləşdirmək qərarına gəlib. Yerevanın Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərdə demoqrafik vəziyyəti dəyişmək məqsədi ilə Beyrutdakı partlayışdan sonra yüzlərlə ermənini Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonlarda yerləşdirməsi faktlarına beynəlxalq ictimaiyyətin susqun qalması təcavüzkar Ermənistana əl-qolunu daha da açmağa stimul verib.

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi olduqca mürəkkəb və həlli müşkülə çevrilmiş bir münaqişədir. Qarsıduran tərəflərdən savayı, "üçüncü tərəflərin" bu münaqişədə kifayət qədər mühüm geosiyasi və geoiqtisadi maraqları var. Rusiya, İran və Türkiyə daim bu münaqişənin neqativ təsirini hiss edirlər. "Status-kvo"nun sürüşkən olması region ölkələrinin sərhəd təhlükəsizliyinə ciddi təhdid edir. Münaqişənin hərbi fazasının bərpa olacağı təqdirdə, onun asanlıqla eskalasiyasına gətirə bilər. Çünki münaqişə ətrafında maraqlı qüvvələr həm fərdi, həm də kollektiv (ittifaq) şəkildə siyasət həyata keçirirlər. Bu da istər-istəməz hərbi əməliyyatlar zamanı kənar müdaxilələrin olacağını və nəticədə, münaqişənin genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar səhnəsinə çevriləcəyini istisna etmir.

Ermənistanın xarici işlər naziri Zöhrab Mnatsakanyan Yaxın Şərq və Şimali Afrika ölkələrinə səfər turnesinə Misirdən başlayıb. Misir Ermənistanın müstəqilliyini tanıyan ilk ərəb ölkələrindəndir. Erməni nazir misirli həmkarı ilə ortaq mətbuat konfransında Osmanlı Türkiyəsinə qarşı birgə mübarizədən və hazırda iki ölkənin təhlükəsizliklə bağlı ortaq maraqlarından danışıb. Mnatsakanyan "ortaq təhlükəsizlik maraqları" dedikdə əslində hər iki dövlətin antitürkiyə mövqeyinə işarə edib. Təsadüfi deyil ki, erməni nazir sonrakı cümləsində Şərqi Aralıq dənizində Yunan Kiprinin, Yunanıstanın və Misirin mövqelərini müdafiə etdiklərini vurğulayıb. Məlumdur ki, adı çəkilən ölkələr Türkiyənin Şərqi Aralıq dənizində enerji kəşfiyyat işlərinə mane olmağa çalışırlar. Daha sonra erməni nazir Şimali Afrikadakı vəziyyətlə Cənubi Qafqazdakı vəziyyət arasında paralellər aparmağa çalışıb.

Ermənistanın siyasi-hərbi rəhbərliyi son zamanlar daha ritorik və isterik davranış tərzi nümayiş etdirməkdədir. Azərbaycanla sərhədin Tovuz istiqamətində 12-16 iyulda törədilən hərbi təxribat Ermənistanın avantürist siyasətinin növbəti təzahürü oldu. Əslində, bu hərbi təxribat Ermənistanın müdafiə naziri David Tonoyanın "Yeni ərazi-yeni müharibə" çağırışında nəzərdə tutulan hərbi əməliyyatların Azərbaycanın digər ərazilərinə keçirilməsi kimi avantürist niyyətin reallaşdırılması istiqamətində atılmış əməli addım kimi qiymətləndirilməlidir. Bunun ardınca Rusiyadan 500 ton hərbi təyinatlı yüklərin Xəzəryanı ölkələrin hava məkanından keçərək Ermənistana verilməsi regionda hərbi-siyasi gərginliyin pik nöqtəsinə yaxınlaşmasını şərtləndirdi. Eyni zamanda, məlum münaqişənin dinc həllinə deyil, hərbi yolla tənzimlənməsi imkanlarının artmasına xidmət etmiş oldu.

"Torpaq bərk olanda öküz öküzdən görər". Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ətraf rayonları işğal altında saxlamaq Ermənistan və havadarları üçün gündən-günə çətinləşir. İş o yerə çatıb ki, Ermənistan hakimiyyəti Livandan qaçqın düşən ermənilərin mal-mülkünə və puluna möhtac qalıb. Rəsmi Yerevan özünü himayədar və humanist göstərmək üçün Ermənistana sərmayə qoyacaq Livandan olan ermənilərin vergidən azad edilməsi barədə qanun qəbul etməyə hazırlaşır. Bunun yerli iş adamlarının narazılığına səbəb olacağı istisna edilmir. Çünki belə bir qanunun qəbul olunması iş adamları arasında ayrı-seçkilik yaradacaq.

Bu günlərdə ABŞ konqresmenləri – Frank Palon, Ceki Sper, Qus Bilirakis və Adam Şif Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ bölgəsində yaradılmış separatçı rejimə "müstəqilliyinin ildönümü" münasibətilə təbrik ünvanlayıb, siyasi dəyərlərə, beynəlxalq hüquq normalarına zidd fikirlər ifadə ediblər. Əlbəttə, bu, ilk baxışdan ermənipərəst mövqeyin, yaxud erməni lobbisinin məkrli missiyasının davamı olan bir davranış kimi səciyyələndirilə bilər. Amma məsələ bu qədər sadə və birmənalı deyil. Çünki bu addım həm də işğal faktını və ya işğalçı siyasəti dəstəkləmək, dövlət terroruna və insan hüquqlarının kobud pozuntusuna haqq qazandırmaq, eyni zamanda, separatizmi təşviq etməkdir.