NEWTIMES

İran İslam Respublikasında növbəti – 12-ci prezident seçkilərinə hazırlığın ölkə qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş bir neçə mərhələsi artıq arxada qalmış, proses özünün həlledici – təbliğat mərhələsinə daxil olmuşdur. Aprelin 28-də başlanan bu mərhələ mayın 17-dək davam edəcək, mayın 19-da isə səsvermə keçiriləcəkdir. Həmin gün eyni zamanda şəhər və kənd şuralarına da seçkilərin keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Prezident seçkilərində iştirak etmək üçün rekord sayda – 1636 nəfər (onlardan yalnız 35 nəfəri ölkə miqyasında tanınmış şəxslər olmuşdur) müraciət etsə də, son nəticədə Nəzarət Şurası (Şuraye-Negəhban) cəmi 6 nəfərin namizədliyini təsdiq etmişdir.

Ermənistanda müdafiə naziri Viqen Sarkisyanın ideya müəllifliyi və Müdafiə Nazirliyinin təşəbbüsü ilə 20 aprel 2017-ci ildə "millət-ordu" forumu keçirildi. Viqen Sarkisyan müdafiə naziri postuna gətirilsə də hərbiçi deyil, mülki şəxsdir. Müdafiə nazirinin müavini işlədiyi müdətdə də heç bir xüsusi uğuru olmayıb. Ermənistan Prezidenti Serj Sərkisyana sədaqəti və bəlağətli danışmaqdan başqa heç bir fövqəladə xüsusiyyəti yoxdur. Bu sədaqət və bəlağətli danışması nəhayət onu müdafiə naziri postuna gətirdi.

Son onilliklərdə qlobal inkişafın mədəni paradiqması kontekstində dünya siyasətində humanitar meyarın təsdiqi prosesi müşahidə olunur. Müasir beynəlxalq münasibətlərdə humanitar problemlər xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Onların həlli beynəlxalq münasibətlərin vəziyyətindən, onlarda mövcud olan gərginlik səviyyəsindən, habelə bu prosesə yalnız dövlətlərin rəsmi nümayəndələrinin deyil, həm də ictimaiyyət nümayəndələrinin, o cümlədən idman ictimaiyyətinin cəlb edilməsindən asılıdır.

Təxminən iki ildən çoxdur KTMT baş katibinin dəyişməsi, Ermənistan nümayəndəsinin təşkilatın baş katibi seçilməsi məsələsi müzakirə edilirdi. Ancaq müzakirələr hər dəfə nəticə vermirdi. Nəhayət, uzun müzakirələrdən sonra 14 aprel 2017-ci ildə Ermənistan nümayəndəsi general-polkovnik Yuri Xaçaturov baş katib vəzifəsinə təyin edildi və 2020-ci ilə qədər bu vəzifədə qalacaqdır. Digər üzv dövlətlərin nümayəndəsi isə rus əlifbası əsasında Xaçaturovu 2020-ci ildə əvəz edəcək.

Son vaxtlar Suriyada hadisələr çox təhlükəli istiqamətdə cərəyan edir. Amerikanın Bəşər Əsəd ordusuna məxsus hərbi bazanı bombalamasından sonra vəziyyət daha da gərginləşib. Rusiyanın təpkisi çox sərt olub. Moskva hətta savaşla hədələyib. Bəşər Əsəd də kəskin mövqe bildirib. İranın reaksiyası kifayət qədər tez özünü göstərib. Tehran Amerikaya qarşı addım atılmasını tələb edir. Regionun böyük dövlətləri olan Səudiyyə Ərəbistanı və Türkiyə də öz mövqelərini açıq ifadə ediblər. Ər-Riyad sevincini prezident Donald Trampa telefonla çatdırıb. Ankara isə daha təmkinli və böyük dövlətlərə xas güclü mövqedədir. Türkiyə Suriyada problemin kökündən həll edilməsini vacib sayır. O, nə Ər-Riyad kimi ifrat sevinir, nə də kənarda qalmaq istəmir. Türkiyə məsələnin həllində özünün rasional iştirakına çalışır. ABŞ və Rusiya da siyasətlərini bu əsasda qurmaqdadırlar.

ABŞ dünyanın müxtəlif bölgələrində cərəyan edən siyasi və təhlükəsizlik problemləri barədə sadəcə münasibət bildirmir, eyni zamanda siyasi və hərbi yollarla müdaxilə də edir. Cənub-Şərqi Asiya coğrafiyasından tutmuş, Yaxın Şərq, Afrika, Latın Amerikası, hətta Avropadakı problemlərin öz istədiyi şəkildə həll edilməsi üçün müdaxilə edir, bütün mümkün siyasi və hərbi vasitələrdən maksimum istifadə edir.

Ermənistanda aprel ayının 2-də parlament seçkiləri keçirildi. Seçkilərdə seçicilərin 60,86% iştirak edib. 2009 dairədə beş siyasi partiya-Ermənistan Respublika Partiyası, Daşnaqsutyun, Azad Demokratlar, Erməni Dirilişi, Kommunist partiyaları, dörd blok-Çarukyan Bloku, Erməni Milli Konqresi-Ermənistan Xalq Partiyası Bloku, ORO Bloku (Ohanyan-Raffi-Oskanyn), Elk (Çıxış) Bloku iştirak edirdi. 2015-ci ildə keçirilən konstitusiya islahatından sonra parlamentdə millət vəkili sayı 101-ə (əvvəl 131 idi) endirilib. 1539 namizəd qeydə alınıb, parlamentdə bir kreslo uğrunda 150 nəfər mübarizə aparıb.

Ermənistanın dövlət başçısı son zamanlar daha məntiqsiz fikirlər söyləməyə başlayıb. Onun bəyanatları ölkədə keçiriləcək parlament seçkisinin yaxınlaşması ilə əlaqələndirilir. Lakin S.Sarkisyan o dərəcədə absurd və təhlükəli məqamlardan bəhs edir ki, onun zərərini bütün region görə bilər. Ermənistan prezidenti Azərbaycanı hədələyərək, "İsgəndər" raketlərini tətbiq edə biləcəyini deyir. O, ümumiyyətlə, təbliğatında xarici düşmən obrazı yaratmaqdan başqa heç nə etmir. Guya Ermənistan "demokratiya adası"dır və onu hər tərəfdən "pis ölkələr" əhatə edib. Buna görə də ermənilər yalnız S.Sarkisyana səs verməlidirlər ki, salamat qala bilsinlər. Tarixdə belə süni düşmən obrazı yaratmaq taktikası çox olub. Ancaq son anda bu kursdan xalq zərər görüb. S.Sarkisyan da bu mənada erməni xalqına tarixi zərbələr vurmaqda davam edir.

Hakim Ermənistan Respublika Partiyası (ERP) onun üçün çox da əlverişli olmayan bir mühitdə aprelin 2-də keçiriləcək parlament seçkilərinə hazırlaşır. Ötən ilin aprel ayında cəbhə xəttində geniş miqyaslı hərbi əməliyyatların başlaması nəticəsində bəzi strateji yüksəkliklərə nəzarətin itirilməsi, iyun ayında Sasna Çrer silahlı qruplaşmasının Erebuni post-patrul alayını girov götürməsi, baş nazir Ovik Abraamyanın istefaya göndərilməsi, hakim partiyadan istefa verməsi və yeni siyasi güc mərkəzi arayışında olması, texnokrat Karen Karapetyanın Rusiyadan "icarəyə" götürülərək baş nazir vəzifəsinə təyin edilməsi, Çiçəklənən Ermənistan Partiyasının (ÇEP) lideri Qaqik Çarukyanın böyük siyasətə dönməsi, sabiq müdafiə naziri Seyran Ohanyanın siyasi partiya quraraq sabiq XİN rəhbəri Vardan Oskanyanla seçkilərdə müttəfiq olaraq iştirak etməsi, sosial-iqtisadi problemlərin həll edilməməsi və digər səbəblərə görə hakim ERP seçkilərə imici zədələnmiş halda gedir.

Mütəxəssislər son zamanlar qlobal geosiyasi miqyasda baş verən sürətli hadisələrin arxasında dayanan məqamları təhlil edirlər. Analizlər göstərir ki, bütövlükdə dünyanın siyasi mənzərəsi dəyişir. Dövlətlərarası münasibətlər daha həssas məqamlarla zənginləşir. Bunun fonunda xarici siyasət də çevik olmalı və müasir çağırışlara cavab verməlidir. Ermənistanın siyasi rəhbərliyinin atdığı addımların təhlili təsdiq edir ki, rəsmi İrəvan xeyli fərqli mövqedədir. Ermənistan faktiki olaraq müasir şəraitə zidd olan, qeyri-çevik və səbatsız siyasət yeritməkdədir. Xüsusilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi illə bağlı Ermənistan rəhbərliyinin tutduğu mövqe narahatlıq doğurur. Burada hələ də köhnə stereotiplərdən xilas ola bilməyiblər. Absurd məqsədlər uğrunda səmərəsiz fəaliyyət göstərməkdədirlər. Bu isə Cənubi Qafqaz üçün risk faktoru yaradır. Hər an müharibə alovlana bilər.