NEWTIMES

Şübhə yoxdur ki, mədəniyyətlər əsrində ideoloji konseptlər ciddi əhəmiyyət kəsb edirlər. XXI əsrin əvvəlləri göstərir ki, bu istiqamətdə bəşəriyyət qarşısında qlobal miqyasda ciddi problemlər dayanır. Bu bağlılıqda liberalizmə olan hücumlar diqqəti daha çox çəkməyə başlayır. Bu ideoloji konsept, faktiki olaraq, XX əsrin sonlarında ciddi rəqabətdə qalib gəlmiş nəzəri-ideya sistemidir. Ancaq sonrakı mərhələdə meydana xeyli fərqli mənzərə çıxdı. Mütəxəssislər və ekspertlər liberalizmin tənəzzülündən danışmağa başladılar. Paralel olaraq, fərqli ideoloji konseptlərin populyarlığı bir qədər yüksəldi. Bütün bunlar Rusiya Prezidenti V.Putinin liberalizm haqqında söylədiyi bir fikirlə yeni istiqamət almağa başladı. Həmin kontekstdə müasir mərhələdə siyasi-ideoloji rəqabətin bir sıra əlamətləri üzərində geniş dayanmağa ehtiyac görürük.

Şərqi Avropanın böyük dövlətlərindən olan Ukraynada növbədənkənar parlament seçkiləri mürəkkəb ictimai-siyasi şəraitdə keçib. MSK-nın rəsmi məlumatına görə, Prezident Vladimir Zelenskinin "Xalqın xidmətçisi" partiyası böyük üstünlük əldə edib. Ondan sonra isə Rusiya meyilli partiya gəlir. Milliyyətçi partiyaların son sıraları tutması da ekspertlərin marağına səbəb olub. Onlar hesab edirlər ki, Ukrayna cəmiyyətində ümumilikdə ictimai rəy dəyişir. Ancaq bunun dayanıqlı proses olub-olmadığı hələ məlum deyil. Bundan başqa, böyük geosiyasi güclərin Ukrayna siyasətində hansı yeni məqamların meydana gələ biləcəyi də əhəmiyyətlidir. Bu faktor bütövlükdə siyasi dinamikaya ciddi təsir göstərə bilər. Bütün bunlar Ukrayna daxilində siyasi mühitin dəyişməsi məsələsini aktuallaşdırır.

Rusiya-Gürcüstan münasibətlərində 2008-ci ilin avqustundan bu yana baş qaldırmış ən ciddi böhran getdikcə dərinləşir. Bu isə Gürcüstan üçün yalnız iqtisadi problemlər yaratmır. Tbilisinin strateji əhəmiyyətə malik bölgədə – Avrasiyanın kəsişməsində yerləşən ölkəni Qərbin forpostuna çevirmək perspektivi də maneələrlə üzləşir.

Bu ilin yaz-yay dövründə Honkonq son onilliyin ən böyük siyasi böhranı ilə üz-üzədir. Böhran Honkonq hökumətinin iki qanuna dəyişikliklə bağlı parlamentə fevralda etdiyi müraciətlə başlayıb. Söhbət «Ədalət mühakiməsindən yayınan şəxslər haqqında» və «Cinayət işləri üzrə qarşılıqlı hüquqi yardım haqqında» qanunlardan gedir. Dəyişikliklər hökumətə ədalət məhkəməsindən gizlənən şəxslərin Honkonqun ekstradisiya haqda razılaşması olmayan Çinin qitə hissəsi, Tayvan və Makaoya verilməsini qanuniləşdirmək üçün lazımdır.

Dünyada elə bir xalq tapmaq çətindir ki, hansısa taleyüklü və mürəkkəb mərhələdə onun taleyində müstəsna rol oynamış, sabit və davamlı dövlətçilik ənənələri formalaşdırmış milli lideri olmasın. Belə seçilmiş liderlərin mənalı və zəngin həyat səhifələrini vərəqləyərkən onların mənsub olduğu xalqların da dövlətçilik ənənələri, tarixi, inkişaf səviyyəsi barədə aydın təsəvvür yaranır. Belə dahi şəxsiyyətlər yüksək mənəvi dünyaları ilə, ali bəşəri və milli ideallara, ümummilli mənafelərə sidq-ürəkdən bağlılıqları ilə milyonların qəlbində özləri üçün möhtəşəm abidə ucaldırlar. XX əsr tariximizin parlaq siması, böyük şəxsiyyəti olan Ümummilli Lider Heydər Əliyevin siyasi obrazı da Azərbaycan xalqının dövlətçilik şüurunun, tarixin sınağından şərəflə çıxmış unikal idarəçilik məktəbinin, müasir ictimai-siyasi, fəlsəfi fikrin ən üstün keyfiyyətlərinin canlı mənzərəsidir.

kifayət qədər mürəkkəb siyasi şəraitdə yaranmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti ilk gündən xarici siyasət məsələlərinə həssaslıqla yanaşmış, gənc müstəqil respublikanın beynəlxalq miqyasda tanıdılması, milli həqiqətlərin dünyaya çatdırılması, eləcə də qonşu və region dövlətləri ilə diplomatik münasibətlərin formalaşdırılması istiqamətində sistemli tədbirlər həyata keçirmişdir. Bu hədəflərin reallaşdırılması üçün Cümhuriyyətin bütün yeni yaradılmış hökumət kabinetlərində xarici siyasət idarəsinin fəaliyyətinə xüsusi yer verilir, onun hərtərəfli təchizatı diqqət mərkəzində saxlanılırdı.

Hazırda dünyada geosiyasi proseslər daha mürəkkəb və daha təhlükəli polimorf transformasiyalar şəraitində cərəyan edir. Xüsusilə, böyük dövlətlər arasında münasibətlərdə yeni risklər meydana gəlir. Hər kəs bilir ki, ABŞ-Rusiya, ABŞ-İran, ABŞ-Çin münasibətləri kifayət qədər gərgindir. Onların, bütövlükdə, bəşəriyyət üçün təhlükələr yaratdığı da sirr deyil. Bu səbəbdən, "Böyük iyirmilər"in (G20) Osaka sammitinə ümid çox idi. Orada ikitərəfli danışıqlar formatı da diqqət mərkəzində olub. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Yaponiya və Çin rəhbərliyi ilə geniş müzakirələr aparıb. Yaponiyada Şinzo Abe ilə ayrıca görüşdükdən sonra, Çinə səfər edən Türkiyə dövlət başçısı Pekində olduqca əhəmiyyətli razılaşmalar əldə edib. İki ölkə, demək olar ki, bütün sahələrdə layihələr realaşdırmaqla bağlı ortaq fikrə gəliblər. Buraya iqtisadiyyat, energetika, nəqliyyat, ticarət, müdafiə və hərbi sənaye də daxildir.

Ekspertlər Ermənistanda son dövrlərdə müşahidə edilən proseslərin geosiyasi qiymətləndirilməsində ziddiyyətli məqamların mövcudluğunu vurğulayırlar. Konkret olaraq, R.Koçaryanın yenidən həbs edilməsi və AŞPA-da Rusiya məsələsinin müzakirəsi zamanı erməni deputatların müəmmalı davranışı fonunda müxtəlif proqnozlar irəli sürülür. Hesab edilir ki, rəsmi İrəvan konstruktiv və reallığa uyğun hərəkət etmir. Bunun mümkün nəticələri kimi Ermənistanın daha ciddi geosiyasi təcrid vəziyyətinə düşməsi göstərilir. Daxildə isə proseslərin gərginliyi artdıqca sosial partlayışın mümkünlüyü istisna edilmir. Bütün hallarda Ermənistanda siyasi böhranın dərinləşməsi fonunda xarici siyasətdə qeyri-müəyyənliyin də yüksəldiyi müşahidə edilir.

Gürcüstan parlamentində Rusiya Dövlət Dumasının deputatı ilə bağlı meydana gələn qalmaqal getdikcə genişlənir. Artıq gürcü müxalifəti küçələrə çıxaraq hökumətin istefasını tələb edir. İnsanlar parlament binasının qarşısına toplaşaraq radikal çağırışlar edirlər. Qərb dövlətlərinin bu ölkədəki səfirləri də narahatdırlar. Bir sıra müxalif siyasi qüvvələr daha kütləvi aksiyalara başlamağa səsləyirlər. Etiraz edənlər polisə qarşı sərt davranırlar. Gürcüstan Prezidenti Salome Zurabişvili bu cür vəziyyətin yaranmasında Moskvanı ittiham edib. Bütün bu hadisələrin fonunda bütövlükdə Cənubi Qafqazda geosiyasi mənzərənin necə dəyişə biləcəyi məsələsi daha da aktuallaşır. Həmin kontekstdə Gürcüstanda müşahidə edilən proseslərin geosiyasi təsiri üzərində bir qədər geniş dayanmağa ehtiyac görürük.

Azərbaycan Ordusunun yaradılmasından 101 il ötür. Bu müddət ərzində dünyada çox şeylər dəyişib. 70 il Azərbaycan müstəqilliyindən uzaq düşüb. Ancaq XX əsrdə ikinci dəfə azadlığına qovuşan Vətən Ordusunun da qayğısına qalmaqdadır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin ordu quruculuğu ilə bağlı yaratdığı strateji kurs öz bəhrəsini verir. 100 illik yubileyini möhtəşəm şəkildə dünyaya nümayiş etdirən Silahlı Qüvvələrimiz daim inkişaf edir. Prezident İlham Əliyev bu istiqamətdə səmərəli və real addımlar atmaqdadır. Bu gün Azərbaycan Ordusu dünyanın 50 ən güclü ordusu sırasında yer alır. Bizə dost olmaq istəməyən dairələr ölkə rəhbərliyinə və Ordumuza qarşı təxribatçı informasiya fəaliyyətlərini genişləndirməyə çalışırlar. Bunun fonunda hər gün daha da güclənən Azərbaycan Ordusu ölkənin ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə olan böyük əzmkarlığı ilə daha da parlayır. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Ordusunun tarixi missiyasının geosiyasi aspektlərinin təhlili aktuallıq kəsb edir.