NEWTIMES

Azərbaycan növbəti prezident seçkisi ərəfəsindədir. Namizədlər çoxdur. Konstitusiya hər bir Azərbaycan vətəndaşına ölkəyə başçılıq etmək iddiasında olmaq hüququ verir. Lakin onların sırasında yeganə real namizəd vardır – İlham Əliyev! Azərbaycanın hazırkı Prezidenti dövlətə rəhbərlik etdiyi 15 ildə çox böyük uğurlar əldə edib. Bütün sahələr üzrə inkişaf müşahidə edilir. Müstəqil dövlət quruculuğu kursu uğurla aparılmaqdadır. Azərbaycanda indi güclü dövlət və güclü cəmiyyət quruculuğu bir-biri ilə harmoniyada həyata keçirilir. Bunu təsdiq edən faktlar kifayət qədərdir. Bunlarla yanaşı, İlham Əliyev bir siyasətçi kimi yeni əməkdaşlıq formatlarının təşəbbüskarı olaraq dünyada nüfuz qazanıb. İndi Azərbaycan rəhbərinin təşəbbüsü ilə üçtərəfli və dördtərəfli əməkdaşlıq formatları reallaşdırılır. Bu, həm regional, həm də qlobal miqyasda dövlətlər arasında əlaqələrin inkişafı və təhlükəsizliyin təmini üçün son dərəcə səmərəli bir addım kimi qəbul edilir. İlham Əliyevin fəaliyyətinə sistemli yanaşdıqda, meydana bir sıra aktual faktorlar çıxır ki, onların üzərində geniş dayanmağa ehtiyac duyuruq.

Dünya mətbuatında qlobal səviyyədə gedən geosiyasi-hərbi proseslərin analizinə həsr edilmiş məqalələrin sayı günbəgün artır. Aparılan təhlillər adətən bir nəticə ilə yekunlaşır: bəşəriyyət yeni müharibənin astanasındadır. Bu zaman bəşəriyyəti iki düşərgəyə bölürlər – Qərb və anti-Qərb! Bu iki düşərgənin bir-biri ilə münasibətləri, təəssüf ki, daha çox nüfuz və geosiyasi maraqlar kontekstində analiz edilir. Bunun fonunda güclü və zəif, böyük və kiçik dövlətlər bölgüsü aparılmağa çalışılır. Belə təəssürat yaranır ki, böyük dövlətləri bütövlükdə bəşəriyyətin taleyindən çox, öz maraqları düşündürür. Bu prizmadan yanaşdıqda, ayrıca, bir qrup dövlətin sürətli inkişafı və hərbi qüdrətinin artmasına reaksiya olaraq, onların zərərsizləşdirilməsi təklifinin irəli sürülməsi səbəbləri aydın olur. Konkret adlar da çəkilir. Bir sıra müəlliflər yeni inkişaf etməkdə olan ölkələrin öz aralarında ixtilaflar yaratmaq kimi qeyri-humanist tezisi belə irəli sürürlər. Bütün bunlar insanları düşündürür: dünya doğrudanmı yeni müharibəyə sürüklənir? Bu prosesin sonu necə ola bilər?

Beynəlxalq münasibətlər sisteminin aktorları olmayan tanınmamış ''dövlətlər" haqqında günümüzdə bir sıra tədqiqatların aparılmasına baxmayaraq, onların mövcudluğunu və davamlı inkişaf ssenarilərini mümkün edən amillərin müəyyənləşdirilməsi müstəsna əhəmiyyət təşkil edir. Lakin 10 il keçməsinə baxmayaraq, bu gün nə Kosovo Respublikası, nə Abxaziya, nə də Cənubi Osetiya müstəqil dövlət deyillər. Tam müstəqillik qazanmaq, beynəlxalq təşkilatlarda iştirak etmək və beynəlxalq münasibətlər sisteminin aktoru olmaq üçün onlar ilk növbədə ərazisində yerləşdikləri suveren dövlətlər – Serbiya və Gürcüstan tərəfindən tanınmalıdırlar, bu isə qeyri-mümkündür. Ermənistan da daxil olmaqla dünyanın heç bir dövləti tərəfindən tanınmamış qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikası" bir sıra səciyyəvi xüsusiyyətləri ilə yuxarıda qeyd edilmiş hallardan fərqlənir.

Ermənilər növbəti dəfə seçki şousu göstərdilər. Konstitusiyada edilən dəyişikliyə görə, artıq ölkə parlament üsul-idarəsinə keçir. Bu səbəbdən prezident real idarəetmə imkanlarını itirir. Ermənistan Respublika Partiyası və daşnakların təqdimatı ilə parlament yeni prezidenti seçib. O, 105 səsdən 90-nını alan keçmiş səfir, ixtisasca fizik olan, Avropa və Rusiyada geniş biznes şəbəkəsinə malik Armen Sarkisyandır. Ermənistan KİV-i bu adamın erməni diasporu ilə sıx bağlılığının olduğunu vurğulayır. Serj Sarkisyanın məhz belə bir fiqura üstünlük verməsini bununla izah edirlər. Gözlənilir ki, A.Sarkisyan son zamanlar Ermənistana yardımları azaldan diaspor təşkilatlarını yola gətirə biləcək, İrəvana diasporun daha çox dəstək verməsinə nail olacaq. Lakin bu, baş tutsa belə, bir sıra analitiklər bunun Ermənistan dövlətçiliyi üçün ciddi müsbət təsirinin olmayacağını, əksinə, ermənilərin bununla özlərinin müstəqil olmaq imkanlarını daha da məhdudlaşdıracaqlarını proqnozlaşdırırlar. Bu fikirlər kontekstində Ermənistanda yeni prezidentin seçilməsi hadisəsinin Cənubi Qafqazın geosiyasi dinamikasına mümkün təsirləri üzərində dayanmağa ehtiyac gördük.

Artıq keçmiş prezident adlandırılan Serj Sarkisyan mart ayının 1-də Təhlükəsizlik Şurasının iclasında 2009-cu ildə Sürixdə Türkiyə ilə imzalanan protokollardan imtina etdiyini söyləyib. Həmin sənədlərdə Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik münasibətlərin yaradılması və tərəflər arasında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi prinsipləri ümumi şəkildə əks olunmuşdu. İrəvan təntənəli surətdə bəyan edib ki, məhz o, həmin protokolları lüzumsuz sayır. Ermənistandakı siyasi və analitik dairələr bu hadisəni onlara məxsus dar düşüncə ilə "təhlil" etməkdədirlər. Onlar az qala S.Sarkisyanın bu addımını qəhrəmanlıq kimi qələmə verirlər. Real olaraq isə növbəti dəfə Ermənistan rəhbərliyinin və onun təbliğatçılarının nə qədər aciz və həqiqətdən uzaq olduqları məlum oldu. Bunu regiondakı vəziyyətlə az da olsa tanış olanlar çox yaxşı bilirlər. Biz məsələnin müəyyən aspektlərini təhlil etməyə qərar verdik.

Ermənistanın 27 illik müstəqillik tarixində nəhayət Ermənistanda doğulan biri 2 mart 2018-ci ildə parlament tərəfindən Ermənistan prezidenti seçildi (90 lehinə, 10 əleyhinə, 1 keçərli olmayan səs toplayaraq). Bu şanslı və ya şanssız adam 23 iyun 1953-cü ildə İrəvanda doğulan Armen Vardanoviç Sarqsyandır. 1 martda Ermənistan parlamentində Armen Sarqsyan deputatlar tərəfindən dinlənildi. Deputatlar qarşısında prezident seçiləcəyi təqdirdə proqram və gələcək fəaliyyəti haqqında məlumat verən Sarqsyanın bütün deputatları, erməni millətini və diaspor ermənilərini qucaqlayacaq qədər uzun və güclü qollarının olmadığı məlum oldu. Parlamentdə müxalif ELK (ÇIXIŞ) Blokunun tənqidləri və nataraz sualları ilə qarşı-qarşıya qalan Armen Sarqsyanın verdiyi cavablar da məmnunedici olmadı. ELK Blokunun Sarqsyana qarşı əsas arqumentlərindən biri də onun vətəndaşlığı məsələsi olmuşdur.

Viqen Sərkisyan Ermənistanın səkkizinci müdafiə naziridir. Mülki şəxsdir. Hərbi xidmətdə olmadığı haqqında iddialar var. Bu günə qədər təyin edilən müdafiə nazirlərindən fərqli olaraq ermənilərin qeyd etdikləri kimi "burnuna barıt iyi çəkməmiş və hərbi əməliyyatlarda iştirak etməmiş, qan görməmiş fəraridir". Sərkisyan müdafiə naziri təyin edildikdən sonra müxalif partiyalar onun hərbi xidmətdə olmasını təsdiqləyən sənədləri tələb etmişdilər. Ermənistanın hərbi komissarlığı bir neçə sənədi təqdim etsə də, bu, müxalif siyasi partiyaları və ictimai rəyi qane etməmişdi. Daha sonra Sərkisyan parlamentdə çıxış edərək hərbi xidmətini zabit kimi tamamladığını desə də,[i] onun heç zabit mundiri geymədiyi haqqında iddialar ortaya atıldı.

Azərbaycana qarşı qərəzli ''qara piar'' aparan ''Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırmaları Təşkilatı'', ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi'' və Xədicə İsmayılın fəaliyyətində görünməyən tərəfləri geniş ictimaiyyətə açıqlamağa davam edirik. Əvvəli I yazımızda. Təşkilatın maliyyə fəaliyyətinin audit yoxlamasına dair hesabatda nələr yazılıb? 2016-cı ildə təşkilatda keçirilən Audit yoxlaması üzrə Hesabatda 2 il (2015 və 2016-cı illər) üzrə büdcədən ayrılmalar və həmin qrant və mükafatlar qeyd edilir.

Azərbaycana qərəz və böhtan yağdırmaq üçün ''dəridən qabıqdan çıxan'', ölkədəki sabitliyi pozmaq üçün gecə-gündüz planlar quran uzun adlı ''Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırmaları Layihəsi'' (bundan sonra OCCRP) olan bir təşkilat var. Təşkilatın yiyəsi – bütün dünyada araşdırmaçı jurnalistikanı inkişaf etdirmək üçün ABŞ-da təsis edilən – ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''dir. (The Journalism Development Network, Inc. (JDN). ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''ni 2004-cü ildə Dryu Sallivan adlı adam yaradıb. Əvvəl ixtisasca komediya aktyoru olan D.Sallivanı sonralar hansısa külək gətirib jurnalistikaya çıxarıb. O vaxtdan bəri adamın xroniki olaraq bir ayağı okeanın o tayında, o biri ayağı isə ''köhnə qitə''də, Şərqi Avropadadır.

Fevralın 8-də Yeni Azərbaycan Partiyasının VI qurultayı keçirildi. Tədbirdə Prezident İlham Əliyev dərin məzmunlu nitq söylədi. Dövlət başçısı çıxışında ölkədə həyata keçirilən islahatlar, əldə edilən nailiyyətlər və qarşıda duran perspektivləri dolğun şəkildə ifadə etdi. Azərbaycanda sosial-iqtisadi və mədəni inkişafın müxtəlif aspektləri üzərində dayandı. Həyata keçirilən proqramların verdiyi dividendlər haqqında bir daha danışıldı. Milli dövlətçiliyin sürətli inkişafının bundan sonra da davam edəcəyi vurğulandı. Bunlarla yanaşı, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması, müxtəlif layihələrdə iştirakının müsbət nəticələri haqqında da dövlət başçısı fikir ifadə etdi. Ekspertlərin diqqətini daha çox çəkən məsələlər sırasında İlham Əliyevin Azərbaycan tarixi, onun öyrənilməsi, gənclərin qarşısında duran vəzifələr, tarixi yaddaşın məzmun çalarları barədə irəli sürdüyü tezislər geniş müzakirə predmetinə çevrilib. Ancaq bir sıra dairələr bu fikirlərdən əməlli-başlı narahat olublar. Onlar həmin fikirləri qərəzli mövqedən analiz etməyə çalışırlar.