NEWTIMES

Azərbaycana qərəz və böhtan yağdırmaq üçün ''dəridən qabıqdan çıxan'', ölkədəki sabitliyi pozmaq üçün gecə-gündüz planlar quran uzun adlı ''Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırmaları Layihəsi'' (bundan sonra OCCRP) olan bir təşkilat var. Təşkilatın yiyəsi – bütün dünyada araşdırmaçı jurnalistikanı inkişaf etdirmək üçün ABŞ-da təsis edilən – ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''dir. (The Journalism Development Network, Inc. (JDN). ''Jurnalistikanın İnkişafı Şəbəkəsi''ni 2004-cü ildə Dryu Sallivan adlı adam yaradıb. Əvvəl ixtisasca komediya aktyoru olan D.Sallivanı sonralar hansısa külək gətirib jurnalistikaya çıxarıb. O vaxtdan bəri adamın xroniki olaraq bir ayağı okeanın o tayında, o biri ayağı isə ''köhnə qitə''də, Şərqi Avropadadır.

Əslində bu barədə yazı yazmaq fikrində deyildim. Çünki Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) 2018-ci il fevralın 8-də keçirilən dördüncü qurultayında ölkənin daxili və xarici siyasəti haqqında geniş və əhatəli məruzə ilə çıxış etmişdi. Ancaq daha sonra Ermənistan, Rusiya və Fransa rəsmilərinin Prezident İlham Əliyevin qurultayda söylədikləri fikirlərlə bağlı verdikləri bəyanatdan sonra bu yazını yazmaq şərt oldu deyə düşündüm.

Fevralın 8-də Yeni Azərbaycan Partiyasının VI qurultayı keçirildi. Tədbirdə Prezident İlham Əliyev dərin məzmunlu nitq söylədi. Dövlət başçısı çıxışında ölkədə həyata keçirilən islahatlar, əldə edilən nailiyyətlər və qarşıda duran perspektivləri dolğun şəkildə ifadə etdi. Azərbaycanda sosial-iqtisadi və mədəni inkişafın müxtəlif aspektləri üzərində dayandı. Həyata keçirilən proqramların verdiyi dividendlər haqqında bir daha danışıldı. Milli dövlətçiliyin sürətli inkişafının bundan sonra da davam edəcəyi vurğulandı. Bunlarla yanaşı, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması, müxtəlif layihələrdə iştirakının müsbət nəticələri haqqında da dövlət başçısı fikir ifadə etdi. Ekspertlərin diqqətini daha çox çəkən məsələlər sırasında İlham Əliyevin Azərbaycan tarixi, onun öyrənilməsi, gənclərin qarşısında duran vəzifələr, tarixi yaddaşın məzmun çalarları barədə irəli sürdüyü tezislər geniş müzakirə predmetinə çevrilib. Ancaq bir sıra dairələr bu fikirlərdən əməlli-başlı narahat olublar. Onlar həmin fikirləri qərəzli mövqedən analiz etməyə çalışırlar.

5 il bundan əvvəl Newtimes.az analitik-informasiya portalı Prezident İlham Əliyevə Facebook-da dəstək qrupunu yaratmaq təşəbbüsü ilə çıxış etmişdi. Bu addımı ölkəmizin minlərlə sakini alqışlamışdı. Qısa müddət ərzində portalın elektron poçtuna səsimizə səs verənlərin dəstək ifadə edən mesajlarının axını olmuş və bu proses böyük bir hərəkata çevrilmişdi. Nəticədə, bu qrupa yüz minlərə üzv qəbul olunmuşdu. Bu nəticəyə heç bir xüsusi təbliğat işi aparılmadan, ancaq qrup üzvlərinin və onların dostlarının fəallığı nəticəsində nail olunmuşdu.

Ermənistanın bir informasiya agentliyi rusiyalı jurnalist Aleksandr Nevzorovun "Exo Moskvı" radiostansiyasındakı çıxışının Azərbaycanla bağlı hissəsini dərc edib. Ermənilər bunu sanballı bir fikir kimi, təhlil statusunda təqdim etməyə çalışıblar. Söhbət Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin İrəvanın qədim Azərbaycan torpağı olması ilə bağlı ifadə etdiyi fikirdən gedir. Təbii ki, özlüyündə elə bir siyasi əhəmiyyəti olmayan hadisədir. Ancaq "tanınmış" jurnalist və rejissorun şəxsiyyəti təhqir edən ifadələr işlətməsi, özünü yol göstərən, ağıl öyrədən, tarixi bilən mütəxəssis kimi təqdim etməyə çalışması cavabsız qalmamalıdır. Xüsusilə Azərbaycan kimi nüfuzlu dövlətin yüksək intellektual səviyyəyə, peşəkar diplomatik qabiliyyətə və ədalət hissinə malik başçısına iftira, böhtan atılması diqqətdən kənarda qala bilməz. Biz yalnız müəyyən real faktların işığında A.Nevzorov kimilərə möhtac olan ermənilərin və rus jurnalistin bir şəxs kimi düşdüyü aciz və gülünc vəziyyətdən bəhs etməyi lazım bildik.

Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkilərinin keçirilməsinin elan edilməsi, gözlənildiyi kimi, bütün dünyada maraqla qarşılandı. KİV bu məsələyə geniş yer ayırmaqda davam edir. Yaxın qonşularla yanaşı, Avropa ölkələri də Prezident İlham Əliyevin qəbul etdiyi bu qərarı analiz etməyə çalışırlar. Bu da səbəbsiz deyil. Çünki Azərbaycan Cənubi Qafqazda geosiyasi "qovşaq nöqtəsi"dir, iqtisadi, siyasi və hərbi aspektlərdə liderdir. Bunlardan başqa, Bakı regional miqyasda təhlükəsizliyin təmini və perspektivli əməkdaşlığın inkişafı istiqamətlərində mühüm təşəbbüslərlə çıxış edir. Azərbaycanda hakimiyyət məsələsi "Yeni İpək Yolu" layihəsinin uğurla reallaşması kontekstində də bir sıra dövlətləri maraqlandıran faktordur.

Ermənistanın beynəlxalq nəqliyyat sahəsində yaşadığı problemlər iqtisadi və ticari sahələrə birbaşa mənfi təsir edir. Bu problem davam etdiyi müddətdə iqtisadiyyatın canlanması, ticarət dövriyəsinin artması mümkün görünmür. Ermənistanın Rusiya ilə nəqliyyat yolu Gürcüstandan keçməklə Rusiya ilə sərhəd bölgəsində yerləşən Yuxarı Lars yolu ilə tamamlanır. Amma Yuxarı Lars yolu dağlıq ərazidən keçir, qış mövsümündə qar və uçqunlar, yaz mövsümündə isə dağ çaylarının daşması bu yolu uzun müddət bağlayır. Təbii ki, bu zaman Ermənistandan Rusiyaya ixrac malları daşıyan maşınlar bir həftə, on gün, bəzən də daha artıq yolların açılmasını gözləyir ki, bu da həm həm nəqliyyat xərcini artırır, həm də tez xarab olan malların keyfiyyətini aşağı salır. Qısacası, Yuxarı Lars yolunun mövsüm şərtlərinə görə bağlı olması Ermənistan üçün ciddi problemdir.

Artıq 5 ildir fəaliyyət göstərən Newtimes.az portalı Azərbaycanın media məkanında özünəməxsus yerə malik olan və bu illər ərzində ifadə etdiyi fikirlər, irəli sürdüyü təşəbbüslər və reallaşdırdığı layihələrlə fərqlənən kütləvi informasiya vasitəsinə çevrilmişdir. Dünyada baş verən geosiyasi, iqtisadi proseslərin, dövlətlərlərarası və sivilizasiyalararası münasibətlərin təhlili və proqrnozlaşdırılması üzrə ixtisaslaşan portalın əsas məqsədi beynəlxalq münasibətlər sistemindəki tendensiyaların və davranışların mahiyyəti, konseptual və praktiki tərəfləri haqqında obyektiv və əsaslandırılmış fikirləri oxuculara çatdırmaqdır.

Yaxın Şərqdə bir çox dövlətlərin münaqişələrə və ixtilaflara cəlb olunması səbəbindən bütövlükdə dünya siyasəti təhdidlərlə üzləşməkdədir. Təəssüf ki, bu proses nəinki zəifləyir, hətta yeni məzmun çalarları da alır. İranda baş qaldıran etiraz aksiyaları bu baxımdan ekspertlərin diqqətini daha çox çəkir. Prosesin geosiyasi aspekti xeyli dərəcədə düşündürücüdür. Siyasətçilər baş verənlərə öz münasibətini bildiriblər. Burada iki düşərgə formalaşmaqdadır. Bir qrup dövlətlər İranda etirazçıları dəstəkləyir, onlara yardım edirlər. Digər qrup ölkələr isə İranın daxili işlərinə qarışmağın düzgün olmadığını qeyd edirlər. BMT məsələyə öz münasibətini bildirərək, Tehranı aksiyalarda iştirak edənlərə qarşı korrekt davranmağa çağırıb. Bütövlükdə kifayət qədər mürəkkəb vəziyyət yaranıb və proseslərin mümkün inkişaf ssenarilərinin geosiyasi analizi aktuallıq kəsb edir.

Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyan hakimiyyətinin ömrünü uzatmaq üçün kəndirbaz kimi tamaşa göstərir. Sərkisyan 2013-cü ildə ikinci dəfə prezident seçildi və cari ilin fevral ayında müddəti bitir. Hakimiyyətdə qalması üçün 2015-ci il dekabrın 6-da Konstitusiya islahatı barədə referendum keçirildi və Ermənistan prezident üsul idfarəsindən rəsmən parlament üsul idarəsinə keçdi. Ötən il Ermənistnın daxili ictimai-siyasi həyatında ən çox müzakirə edilən məsələ baş nazir postuna kimin gələcəyi idi. Bütün siyasi qüvvələr bu namizədin prezident Serj Sərkisyanın olacağını bilsə də, digər namizədlərin, xüsuilə də indiki baş nazir Karen Karepetyanın da bu post üçün iddialı olduğu bilinirdi. Karepetyan əvvəlki hökumətin böhran yaşamasından və hökumətin buraxılmasından sonra baş nazir təyin edilmişdi və olduqca çətin bir dövrdə fəaliyyət göstərir.